Tükürük bezi taşı (sialolitiazis), tükürük kanallarında mineral birikimi sonucu oluşan sert yapılardır. En sık çene altı bezlerinde (%80) görülür. Taşlar tükürük akışını engelleyerek şişlik, ağrı ve enfeksiyona yol açabilir.
Belirtileri Nelerdir?
- Yemek Sırasında Şişlik: Özellikle ekşi gıdalar tüketirken bezlerde ani şişme
- Ağrı: Taşın bulunduğu bölgede batıcı ağrı
- Ağız Kokusu: Tıkanıklığa bağlı enfeksiyon gelişimi
- Kuruluk: Etkilenen tarafta ağız kuruluğu
- Kızarıklık: Taşın yakınındaki ciltte kızarıklık
Neden Oluşur?
- Dehidrasyon: Yetersiz sıvı alımı tükürüğü koyulaştırır
- Kalsiyum Birikimi: Hiperkalsemi veya böbrek hastalıkları
- Sigara: Tükürük kompozisyonunu değiştirir
- Antihistaminikler: Tükürük üretimini azaltır
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Bezlerde hassasiyet ve taşın elle hissedilmesi
- Ultrason: Taşın boyut ve konumunun belirlenmesi
- Sialografi: Kontrast madde ile kanalın görüntülenmesi
- BT/MR: Büyük taşların 3 boyutlu analizi
Tedavi Seçenekleri
-
Konservatif Tedavi:
- Masaj + sıcak kompres
- Limon emmek veya ekşi gıdalar tüketmek
- Bol su içmek
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Sialendoskopi: Endoskop ile taşın çıkarılması (≤4mm taşlarda)
- ESWL: Şok dalgalarıyla taşın kırılması
- Açık Cerrahi: Büyük taşlarda bezin kısmen çıkarılması
Komplikasyon Riskleri
- Tekrarlayan enfeksiyonlar (sialadenit)
- Bezlerde apse oluşumu
- Tükürük fistülleri
- Kalıcı tükürük bezi hasarı
Korunma Yolları
- Günde 2-3 litre su tüketimi
- Sigara ve alkolden kaçınma
- Şekersiz sakız çiğneyerek tükürük akışını artırma
- Kalsiyum takviyelerini hekim kontrolünde kullanma
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
- Yemek sonrası tekrarlayan çene altı şişmeleri
- 38°C’yi aşan ateş + şişlik
- Ağız içinde iltihaplı akıntı
- Yutma güçlüğü gelişmesi
Tedavi edilmeyen vakalarda tükürük bezi kaybı riski bulunur. Belirtiler ortaya çıktığında Kulak Burun Boğaz uzmanına başvurulmalıdır.
