Tükürük Bezi Kanseri

Tükürük Bezi Kanseri Nedir?

Tükürük bezi sindirim enzimlerini içeren, içeriğiyle mikroorganizma öldürücü görev yaparak vücudu koruyan tükürük salgısını üreterek önemli bir görev üstlenmiş olur. Tükürük bezleri majör yani büyük tükürük bezleri ile minör yani küçük tükürük bezleri olarak iki alt gruba ayrılmıştır.

Majör tükürük bezleri; parotis bezi, submandibular bez ve sublingual bezdir. Parotis bezi en çok bulunan tükürük bezidir. Kulağın ön bölgesine yerleşik haldedir. Submandibular bez çene altına yerleşiktir. Parotis bezinden sonra en sık bulunan tükürük bezi bunlardır. Sublingual tükürük bezi ise dilin altında bulunur. Sayıları görece daha azdır. Minör tükürük bezleri ise sayıları yaklaşık 1000’i bulacak kadar olup baş-boyun bölgesine yayılmış haldedir.

Tükürük bezi kanseri baş-boyun bölgesinde nadir olarak görülen kanser türlerinden biridir. Baş-boyun bölgesindeki kanserlerin yaklaşık %1-3 kadarı tükürük bezi kaynaklıdır. Tükürük bezi tümörlerinin de %75-80’i parotis bezi kaynaklı görülmektedir. Genel olarak parotis bezindeki tümörlerin çoğu iyi huyludur. Kanserleşme eğilimi azdır. Submandibular bezdeki tümörlerin yaklaşık yarısı kötü huyludur ve kanserleşebilir.

Diğer tüm kanser türlerini ayırabildiğimiz gibi tükürük bezi tümörlerini de iyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) tümör olarak iki ayrı gruba ayırabiliriz. Benign yani iyi huylu tümörler çoğunlukla yaşamsal tehdit etmezler. Ameliyatla iyileşme oranları oldukça yüksektir. Fakat uzun süre tedavi edilmeyen veya ameliyatları tümü çıkarılmamış tümöral dokulardan kansere gitme eğilimi gösterebilirler. Benign tükürük bezi tümörlerine adenom, onkositom, Warthin tümörleri, benign mikst tümörler örnek gösterilebilir. En sık görülen benign tükürük bezi tümörü adenomdur.

Malign yani kötü huylu tümörlerse hızla büyüyerek çevre dokulara yayılma potansiyeline sahip tümörlerdir. Bunlarda yaşamsal tehlike oranı artmıştır. Malign tükürük bezi tümörlerine mukoepidermoid karsinom, adenoid kistik karsinom, adenokarsinom, malign mikst tümörler örnek olarak verilebilir. En sık görülen malign tükürük bezi tümörü mukoepidermoid karsinomdur.

Tükürük Bezi Kanseri Belirtileri

Tükürük bezi kanserleri çoğunlukla parotis bezi kaynaklıdır. Hastalarda genel tümörün iyi huylu olup olmamasına göre veya yayılım yapıp yapmamasına göre belirtiler ortaya çıkmaktadır.

Tükürük bezi kanserlerinde hastalarda bulunabilecek belirtiler genel olarak şunlardır;

• Parotis bezi tümörlerinde hastalar çoğunlukla kulak önünde şişlik şikayeti ile hastaneye başvurur.
• Sublingual yani dilaltı bölgedeki tümörlerde yutmada güçlük.
• Submandibular bölgede ağız açma kapamada zorlanma şikayeti görülebilir.
• Hastalarda şişliğe ek olarak ağrı görülebilir.
• Şişlik her iki tarafta veya tek taraflı yerleşim gösterebilir.
• İlerlemiş kanser olgularında veya fazla büyümüş tümör dokusu etkisiyle çevre dokulara, kaslara, sinire baskı olabilir.
• Kasa baskı yapan tümör nedeniyle kaslarda güçsüzlükler görülebilir.
• Yüz sinirlerine baskı yapan tümörlere bağlı olarak da yüzde etkilenen bölgede uyuşma, hissizlik gibi şikayetler görülebilir.

Tükürük Bezi Kanseri Nedenleri

Vücutta görülen kanserlerin hemen hepsinin multifaktöriyel olduğu bilinmektedir. Tükürük bezi kanserlerinin ortaya çıkma nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genel olarak kanserlerde vücudun herhangi bir bölgesindeki hücrelerde anormal artış görülmektedir. Bu artışın nedeni ailesel genler olabileceği gibi çevresel maruziyetler de olabilmektedir. Tükürük bezi kanserlerinde de durum böyledir.

Tükürük bezi kanserlerinde de neden tam olarak bilinemese de kanser oluşma ihtimalini arttıran yani tükürük bezi kanseri için risk faktörü olan bazı durumlar bilinmektedir.

Tükürük bezi kanseri oluşumunda etkili olan bu faktörler;

• Aile öyküsü; ailede kanser öyküsünün olması tükürük bezi kanseri olma ihtimalini arttırır.
• Yaş; ileri yaş tükürük bezi kanseri ihtimalinde artışa neden olur.
• Erkek cinsiyette tükürük bezi kanseri görülme ihtimali kadın cinsiyete göre daha fazladır.
• Baş boyun bölgesine uygulanan radyoaktif işlemler sonucunda da kanser ihtimali artar.
• Radyasyon maruziyeti de tükürük kanseri ihtimalini arttıran sebeplerdendir.
• Sigara kullanımı çoğu kanserin görülme ihtimalini arttırdığı gibi tükürük kanseri ihtimalini de arttırır.

Tükürük Bezi Kanseri Teşhisi

Tükürük bezi kanserlerinin erken teşhisi genellikle hastada oluşturacağı şikayetler doğrultusunda olmaktadır. Kişide baş-boyun bölgesinde meydana gelecek şişlikler veya ağrı gibi şikayetlerle doktor başvurusu olursa hastanedeki ayrıntılı incelemeler ile teşhis edilebilir. Teşhis aşamasında hastadan şikayetleri hakkında ayrıntılı anamnez (hasta hikayesi) alınmalıdır. Şişlik varsa şişliğin ne zamandır olduğu, ağrı oluşturup oluşturmadığı, hızla büyümesinin olup olmadığı sorgulanır. Ayrıca hastada risk faktörlerini de sorgulamak gerekir. Bunun için hastanın yaşı, ailede kanser öyküsü, radyasyon öyküsü, radyoaktif maruziyeti, sigara içip içmediği gibi konularda bilgi alınmalıdır.

Ayrıntılı alınan anamnezden sonra fizik muayeneye geçilir. Fizik muayenede tükürük bezlerinde şişlik, büyüme olup olmadığına bakılır. Büyüme, şişlik varsa şişliğin boyutları, sınırları incelenmelidir. Muayenelerde bilateral yani iki taraflı muayene ile mukayeseli gidilmesi gerekir.

Tükürük bezi kanserlerinde görüntüleme yöntemlerinin faydası vardır. Özellikle Bilgisayarlı Tomografi (BT) ve Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ile tümör dokusu ve çevre dokuları inceleyebilmekteyiz. Tükürük bezi kanserlerinde kesin tanı için histopatolojik inceleme yapılır. Biyopsi yani dokudan örnek alınıp incelenmesi ile tanıya gidilir. Tükürük bezi kanseri teşhisi konulduktan sonra kanserin evrelemesinin yapılması için de MR faydalı olmaktadır.

Tükürük Bezi Kanseri Tedavisi

Tükürük bezi kanseri tehlikeli midir? Veya tükürük bezi kanseri öldürür mü? gibi sorular hasta tarafından sıklıkla yöneltilen sorulardandır. Genel olarak baş-boyun bölgesi tümörleri içerisinde tükürük bezi kanserinin görülme oranı çok azdır. Çoğunlukla iyi huylu seyreden bir tümör oluşumu bulunmaktadır. Hastalıkta tedaviye erken başlanması ve başarılı tedaviler ile sağ kalım oranı oldukça yüksektir.

Tedavide hastalığın evresine göre tedavi planı çizilir. Hastalığın evrelemesinde de tümörün çapı, çevre dokulara invazyon(yayılma) yapıp yapmadığı, lenf nodu yayılımı, tümörün histolojik tipi gibi durumlar etkili olmaktadır. Bunların sonucunda belirlenen evreleme ile tedavi planı oluşturulur. Tedavide cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi seçenekleri mevcuttur. Hastalarda çoğunlukla bu tedavi metodları bir araya getirilerek uygulanır. Cerrahi tedavi hemen tüm vakalarda kaçınılmazdır. Cerrahideki amaç kanser dokusunu bulunduğu yerden çıkarmaktır. Bu çıkarma işleminin miktarına kanser dokusunun yerleştiği bölge miktarı, çevre doku veya lenf doku yayılımı olup olmadığı karar verir. Cerrahi seçenekleri ameliyat başlığı altında ayrıntılı incelenecektir.

Radyoterapi ve kemoterapi yöntemleri ile de tedavi planlanabilir. Fakat bunlardan kemoterapi metodu ileri evrede, cerrahinin ve radyoterapinin etkisiz olduğu vakalarda uygulanabilecek bir yöntemdir. Tükürük bezi tümörlerinde kullanımı oldukça nadirdir. Radyoterapi ise halk arasında ışın tedavisi olarak bilinir. Bu tedavi metodunda kanser hücrelerine yüksek enerjili ışınlarla saldırılır.

Tükürük Bezi Kanseri Tedavi Edilmezse

Tükürük bezi kanserleri genellikle iyi huyludurlar. Tükürük bezlerindeki tümörler içerisinde en sık olarak parotis bezi tümörü görülür. Bu tümörler iyi huyludurlar. Agresif seyretmezler ve başka bölgeye yayılımı nadir görülür. İyi huylu tümörlerde tedavisiz vakalarda çok az bir ihtimal de olsa maligniteye yani kansere dönüşme ihtimali vardır. Bu nedenle tükürük bezindeki tümör oluşumlarının değerlendirilmesinin yapılması ve uygun tedavi seçeneği ile tedavisinin başlanması önemlidir. Kötü huylu seyreden malign tükürük bezi kanserlerinde de erken teşhis ve tedaviye erken sürede başlanması ile tedavinin başarısı fazlasıyla arttırılır. Bu nedenle özellikle kulak ön bölgesinde, çene altında şişlik, yutmada güçlük, yüzde hissizlik, uyuşma gibi şikayetlerde en erken dönemde hastaneye başvuru oldukça önemlidir.

Tükürük Bezi Kanserine Ne İyi Gelir?

Vücuttaki hemen tüm kanser oluşumlarında olduğu gibi kötü huylu olan tükürük bezi kanserlerinde de yaşam süresi tedaviye erken başlanmasıyla olumlu yönde değişmektedir. Bu nedenle kişinin özellikle kulak çevresindeki, çene altındaki veya baş-boynun herhangi bir bölgesindeki şişliğinde alet olması önemlidir.

Bunun dışında kişide tükürük bezi kanseri için risk oluşturabilecek durumlardan kaçınması gerekir. Tükürük bezindeki kitlelerde cerrahi ile çıkarılma aşamasında arkada tümör dokusunun kalmaması oldukça önemlidir. Kanserli bölgede kalan çok az kanser dokusunda bile kanser dokusunun tekrar oluşabileceğini unutmamak gereklidir.

Tükürük Bezi Kanserine Ne İyi Gelmez?

Tükürük bezi kanserinin neden oluştuğu henüz netlik kazanan bir konu olmasa da kanser oluşumunda risk teşkil eden konular bilinmektedir. 

Bunlar;

• Sigara içmenin genel olarak kanser ihtimalini arttırdığı unutulmamalıdır.
• Radyasyon maruziyeti konusun da vücutta kanser oluşumunda rol alan konulardan biridir.
• Ailede kanser yatkınlığı da kanser ihtimalini arttıran bir durumdur. Ailesinde kanser öyküsü olan kişilerin daha dikkatli olması ve baş bölgesindeki şişlikler, ağrı, yüzde hissizlik, uyuşma gibi şikayetlerini önemseyerek erken dönemde doktora başvurması önemlidir.

Tükürük Bezi Kanseri Ameliyatı

Tükürük bezi kanserlerinde hastanın durumuna yani kanserin evresine göre cerrahi işlem değişmektedir. Çoğunlukla cerrahide superfisial parotidektomi kullanılmaktadır. Cerrahide ayrıca total parotidektomi, enükleasyon veya radikal parotidektomi de uygulanabilmektedir.

Superfisial parotidektomi erken evredeki, iyi huylu tümörlerde kullanılabilecek metottur. Burada parotis bezinin bir kısmı çıkarılarak cerrahi gerçekleştirilir.

Malign tükürük bezi kanserlerindeyse cerrahide total parotidektomi kullanılmaktadır. Bu yöntemde parotis bezinin tamamı çıkarılır. Düşük evredeki tükürük bezi kanserlerinde sadece total parotidektomi veya superfisial parotidektomi yeterli olurken yüksek evredeki kanserlerde radikal parotidektomi yapılır. Burada parotis bezi yanında çevresindeki dokuların bir kısmı da alınır.

Lenf nodlarına metastaz(yayılım) yapan tükürük bezi kanserlerinde de boyun bölgesindeki lenf nodlarının bir kısmının çıkarılması gerekebilmektedir. Bu durumda elektif boyun diseksiyonu uygulanarak bölgedeki lenf nodları da çıkarılmalıdır.

Ameliyat sonrası çoğunlukla radyoterapi gerekmeyebilir. Fakat malign kanserlerde cerrahi sonrası radyoterapi uygulanabilir. Tedavinin etkisiz kaldığı nadir vakalarda ise kemoterapik ilaçlarla tedavi edilebilir.

Ameliyat sonrası çoğunlukla komplikasyon görülmez. Fakat görülebilecek komplikasyonlar içinde fasial sinir(yüz siniri) felci vardır. Bu durum genellikle 6 ay içerisinde düzelmektedir.

Tükürük Bezi Kanseri için Hangi Doktora Gidilir?

Tükürük bezi kanserinde hastalar genellikle baş-boyun bölgesi ile ilgili yakınmalarla başvururlar. Çoğunlukla da kulak önünde ağrılı-ağrısız şişlik şikayeti olur. Şişlik her iki kulak önünde olabileceği gibi tek taraflı da olabilir.

Genellikle kişide yutma güçlüğü, ağrılı şişlik, yüzde hissizlik, çene altında dolgunluk hissi gibi şikayetler görüldüğünde hastaneye başvuru olmaktadır.

Bu şikayetlerin muhatabı olan bölüm Kulak-Burun-Boğaz hastalıkları bölümüdür. Şikayetler belirir belirmez doktora görünen kişilerde erken evrede tümörün tespit edilme ihtimali arttığı için tedavi başarısı da artar.