Şizofreni, bireyin düşünce, duygu ve davranışlarını derinden etkileyen kronik bir psikiyatrik bozukluktur. Hastalığın seyri ve yaşam süresi üzerine yapılan araştırmalar, şizofreni tanılı bireylerin genel popülasyona göre ortalama 10-25 yıl daha kısa yaşadığını göstermektedir. Bu farkın altında yatan nedenleri anlamak, tedavi stratejilerini iyileştirmek ve yaşam kalitesini artırmak açısından kritik önem taşır.

Şizofrenide Yaşam Süresini Kısaltan Temel Faktörler

1. Fiziksel Sağlık Sorunları:
   Şizofreni hastalarında obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve solunum yolu enfeksiyonları daha sık görülür. Antipsikotik ilaçların metabolik yan etkileri (kilo artışı, insülin direnci) bu riski artırır. Ayrıca hastalar düzenli sağlık kontrollerini aksatma eğilimindedir.

2. İntihar Riski:
   Şizofreni tanılı bireylerde intihar oranı genel nüfusa göre 12 kat daha yüksektir. Özellikle hastalığın erken evrelerinde ve atak dönemlerinde bu risk artar. İntihar girişimleri, yaşam süresindeki kısalmanın önemli bir nedenidir.

3. Madde Kullanımı:
   Alkol, sigara ve uyuşturucu kullanımı şizofreni hastalarında yaygındır. Sigara içme oranı genel popülasyona göre 3 kat fazla olup, bu durum akciğer hastalıkları ve kanser riskini yükseltir.

4. Sosyal İzolasyon ve Stres:
   Damgalanma, işsizlik ve yalnızlık gibi faktörler kronik stres yaratır. Stres ise bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyonlara yatkınlığı artırır.

Tedavinin Yaşam Süresine Etkisi
Doğru tedavi ve takip, şizofreni hastalarının yaşam süresini uzatabilir:

• İlaç Uyumu: Antipsikotiklerin düzenli kullanımı, hastalık nükslerini %60 oranında azaltır.
• Bütüncül Yaklaşım: Psikoterapi, sosyal beceri eğitimi ve mesleki rehabilitasyon programları hastaların topluma entegrasyonunu kolaylaştırır.
• Fiziksel Sağlık Takibi: Yılda en az bir kez kapsamlı check-up (kan şekeri, kolesterol, EKG) önerilir.

İstatistikler ve Araştırma Bulguları

• Şizofreni hastalarının %40’ı 65 yaşına ulaşamaz.
• Kardiyovasküler hastalıklar, bu grupta ölümlerin %35’inden sorumludur.
• Erken tanı ve tedavi alan hastalarda yaşam süresi 8-10 yıl uzayabilir.

Yaşam Süresini Artırmak İçin Öneriler

• Dengeli Beslenme: Omega-3 yağ asitleri ve B vitamini takviyeleri nörolojik sağlığı destekler.
• Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika yürüyüş metabolik sendrom riskini azaltır.
• Sosyal Destek: Aile terapisi ve hasta destek grupları izolasyonu kırar.

Şizofreniyle mücadelede multidisipliner bir yaklaşım benimsemek, hem yaşam süresini hem de yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirebilir.