Sandhoff sendromu, nadir görülen kalıtsal bir metabolik hastalıktır. Beyin ve omurilikteki sinir hücrelerinde zararlı maddelerin birikmesiyle karakterizedir. HEXB genindeki mutasyonlar nedeniyle beta-heksozaminidaz A ve B enzimlerinin eksikliği sonucu ortaya çıkar. Bu durum, GM2 gangliosid adlı yağlı maddenin beyinde birikerek sinir hücrelerinin ilerleyici hasarına yol açar.
Sandhoff Sendromu Nedenleri
Sandhoff sendromu otozomal resesif geçişli genetik bir bozukluktur. Hastalığın gelişebilmesi için hem anne hem de babadan mutasyonlu HEXB geninin aktarılması gerekir. Taşıyıcı ebeveynlerde belirti görülmezken, her gebelikte %25 hastalık riski bulunur. Mutasyonlar enzim aktivitesini tamamen bloke ederek gangliosid metabolizmasını bozar.
Sandhoff Sendromu Belirtileri
Belirtiler genellikle 3-6 aylık bebeklerde başlar ve hızlı ilerler:
- Görme kaybı ve göz bebeğinde kiraz kırmızısı leke
- Kas tonusu kaybı (hipotoni) ve beslenme güçlüğü
- Gelişimsel gerileme (oturma/tutma becerilerinin kaybı)
- Nöbetler ve ani irkilme reaksiyonları
- Dalak-karaciğer büyümesi (hepatosplenomegali)
- İşitme kaybı ve solunum problemleri
Tanı Yöntemleri
Tanıda çoklu yaklaşım gerekir:
- Enzim Testleri: Kan veya cilt hücrelerinde beta-heksozaminidaz aktivitesinin ölçülmesi
- Genetik Analiz: HEXB genindeki patojenik varyantların tespiti
- Biyokimyasal Tarama: İdrarda oligosakkarit birikiminin gösterilmesi
- Manyetik Rezonans (MR): Beyinde talamus ve bazal ganglionlarda karakteristik değişiklikler
Tedavi Seçenekleri
Ne yazık ki kesin tedavisi bulunmamaktadır. Mevcut yaklaşımlar:
- Semptomatik Tedavi: Nöbet kontrolü için antiepileptikler (levetirasetam), solunum desteği
- Beslenme Desteği: Nazogastrik tüp veya gastrostomi ile beslenme
- Fizik Tedavi: Eklem sertliğini önlemek için pasif egzersizler
- Deneysel Tedaviler: Kemik iliği nakli, gen terapisi ve enzim replasmanı çalışmaları
Prognoz ve Seyir
Klasik infantil form en ağır seyirlidir. Hastalar genellikle:
- 6-12 ay arasında nörolojik gerileme başlar
- 2 yaşında tam bağımlı hale gelir
- 3-5 yaş aralığında solunum yetmezliğinden kaybedilir
Jüvenil ve yetişkin formlar daha nadirdir, daha yavaş ilerler
Genetik Danışmanlık ve Risk Yönetimi
- Ailelere taşıyıcılık testleri önerilir
- Prenatal tanı: CVS veya amniyosentez ile enzim aktivitesi ölçümü
- Preimplantasyon genetik tanı (PGT) seçeneği
- Akraba evliliklerinde risk artışı nedeniyle genetik danışmanlık zorunluluğu
Hasta Bakımı ve Destek
- Palyatif bakım ekipleriyle ağrı yönetimi
- Aspirasyon pnömonisini önlemek için pozisyonlama
- Kornea ülserlerine karşı göz nemlendiricileri
- Aile desteği için hasta dernekleri ve psikososyal danışmanlık
