Rektum kanseri, kalın bağırsağın son 15 cm’lik bölümünde gelişen malign tümörlerdir. Kolorektal kanserlerin %30’unu oluşturur ve erken teşhis edilmediğinde lenf nodlarına yayılma riski yüksektir. Belirtilerin bağırsak alışkanlıklarındaki değişimlerle kendini göstermesi nedeniyle düzenli taramalar hayati önem taşır.
Rektum Kanserinin Yaygın Belirtileri
- Makattan parlak kırmızı veya koyu renkli kanama
- Dışkı çapında incelme (kurşun kalem inceliğinde dışkılama)
- Tam boşalamama hissi ve sık tuvalet ihtiyacı
- Karın ağrısı, şişkinlik ve açıklanamayan kilo kaybı
- Demir eksikliği anemisine bağlı halsizlik ve nefes darlığı
Risk Faktörleri ve Nedenleri
Risk faktörleri arasında ailede kolorektal kanser öyküsü, inflamatuar bağırsak hastalıkları (ülseratif kolit), obezite ve işlenmiş et tüketimi öne çıkar. Lynch sendromu gibi genetik yatkınlıklar da önemli rol oynarken, 50 yaş üstü bireylerde risk katlanarak artar.
Teşhis Yöntemleri
- Kolonoskopi: Alt gastrointestinal sistemin direkt görüntülenmesi ve biyopsi alınması
- Rektal Tuşe: Parmakla muayenede tümörün elle hissedilmesi
- Pelvik MRI: Tümörün rektum duvarındaki derinliğinin ve lenf nodu tutulumunun değerlendirilmesi
- PET-CT: Metastaz taraması için kullanılır
- CEA Testi: Kanda karsinoembriyonik antijen seviyesinin ölçülmesi
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi planı tümörün evresine, lokalizasyonuna ve hastanın genel durumuna göre belirlenir:
-
Cerrahi:
- Düşük evre tümörlerde transanal endoskopik mikrocerrahi (TEM)
- İleri evrelerde total mezorektal eksizyon (TME) ile lenf nodu temizliği
- Abdominoperineal rezeksiyon (APR) gerektiğinde kalıcı kolostomi
-
Neoadjuvan Tedavi:
- Evre II/III tümörlerde ameliyat öncesi kemoradyoterapi
- 5-Fluorourasil veya Capecitabine bazlı protokoller
-
Sistemik Tedaviler:
- Metastatik vakalarda FOLFOX/FOLFIRI kemoterapi rejimleri
- Hedefe yönelik tedaviler (Cetuximab, Bevacizumab)
Ameliyat Sonrası İyileşme ve Takip
Cerrahi sonrası ilk 2 yıl 3 ayda bir CEA takibi ve pelvik MRI yapılır. Kolostomi açılan hastalarda stoma bakımı eğitimi şarttır. Pelvik taban egzersizleri ve diyetisyen kontrolünde liften zengin beslenme, bağırsak fonksiyonlarının düzenlenmesine yardımcı olur.
Korunma Stratejileri
- 45 yaşından itibaren düzenli kolonoskopi taramaları
- Günlük 30 gr lif tüketimi (kepekli tahıllar, sebzeler)
- Fiziksel aktivite (haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş)
- Aspirin profilaksisi (yüksek riskli bireylerde hekim kontrolünde)
Yaşam Tarzı Önerileri
Postoperatif dönemde probiyotik kullanımı bağırsak florasını destekler. Sigara ve alkolden kaçınmak, işlenmiş et ürünlerini sınırlamak nüks riskini %40 azaltır. Pelvik radyoterapi alan hastalarda cilt bakımı ve hidrasyon önem kazanır.
