Pelvikaliektazi, böbrek pelvisinin (havuzcuk) genişlemesiyle karakterize bir ürolojik durumdur. Böbreklerden idrarın üretere aktığı bölgedeki bu genişleme, idrar akışında tıkanıklık veya fonksiyonel bozukluklara işaret edebilir. Yetişkinlerde ve çocuklarda farklı nedenlerle ortaya çıkabilen bu durum, erken teşhisle etkin şekilde yönetilebilir.
Pelvikaliektazinin Başlıca Nedenleri
- Üreteral Darlık: İdrar kanalındaki darlıklar idrarın geriye doğru birikmesine yol açar.
- Böbrek Taşları: Üreter girişini tıkayan taşlar pelvis genişlemesine neden olur.
- Gebelik: Genişleyen rahmin üreterlere baskı yapması geçici pelvikaliektaziye sebep olabilir.
- Nörojenik Mesane: Sinir sistemi kaynaklı mesane fonksiyon bozuklukları.
- Tümörler: Böbrek veya idrar yollarındaki kitleler idrar akışını engelleyebilir.
Belirtiler ve Klinik Tablo
Hafif-orta dereceli vakalarda genellikle belirti görülmez. İlerlemiş durumlarda:
- Yan ağrısı (böğür bölgesinde tek taraflı baskı hissi)
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları
- İdrarda kanama (hematüri)
- Bulantı ve kusma (şiddetli tıkanıklık durumunda)
Tanı Yöntemleri
- Ultrasonografi: İlk basamak tanı aracıdır. Pelvis genişliğini milimetrik ölçer.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Taş veya tümör varlığını değerlendirmede altın standart.
- Dinamik Renal Sintigrafi (DMSA): Böbrek fonksiyonlarını ve tıkanıklık derecesini ölçer.
- İntravenöz Pyelografi (IVP): Kontrast maddeyle idrar yollarının anatomik görüntülenmesi.
Tedavi Yaklaşımları
- Hafif Vakalar (7-10 mm): 6 aylık ultrason takibi yeterlidir.
- Orta Dereceli (10-15 mm): Altta yatan neden (taş, enfeksiyon) tedavi edilir.
- Şiddetli Genişleme (>15 mm):
- Endoskopik Girişimler: Üreteroskopi ile taş kırma veya darlık genişletme.
- Cerrahi: Laparoskopik veya robotik pyeloplasti (üreteropelvik bileşke onarımı).
- Perkütan Nefrostomi: Acil durumlarda böbreğe drenaj tüpü yerleştirilmesi.
Komplikasyon Riskleri
- Tedavi edilmeyen vakalarda böbrek fonksiyon kaybı (%3-8)
- Kronik böbrek yetmezliği gelişme riski
- Hipertansiyon ve septik şok (enfeksiyon yayılımı durumunda)
Gebelikte Özel Durum
Gebelerin %80’inde sağ böbrekte görülen fizyolojik genişleme, doğumdan 6 hafta sonra kendiliğinden düzelir. Takip için fetal MR veya doppler ultrason tercih edilir.
Korunma ve Takip Stratejileri
- Yılda 2 litre su tüketimi ile idrar yolu taşı riskini azaltma
- Tekrarlayan enfeksiyonlarda profilaktik antibiyotik
- Kronik vakalarda 6 ayda bir üre/kreatinin ölçümü
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Ani başlayan şiddetli yan ağrısı
- Ateşle birlikte titreme (ürosepsis belirtisi)
- İdrar çıkışının tamamen durması
Pelvikaliektazi tanısı alan hastaların takibi üroloji uzmanı tarafından yapılmalıdır. Erken evrede yakalanan vakalarda tedavi başarısı %95’in üzerindedir.
