Menenjit, beyin ve omuriliği çevreleyen meninks zarının iltihaplanmasıdır. Bakteriyel, viral veya fungal kaynaklı olabilen bu hastalık, acil müdahale gerektiren ciddi bir sağlık sorunudur. Erken teşhis ve tedavi, kalıcı nörolojik hasar veya ölüm riskini azaltmada kritik rol oynar.
Menenjit Türleri ve Nedenleri
Menenjit, etken mikroorganizmaya göre sınıflandırılır. Bakteriyel menenjit en tehlikeli form olup Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis ve Haemophilus influenzae başlıca etkenlerdir. Viral menenjit daha hafif seyreder ve enterovirüslerle ilişkilidir. Fungal menenjit ise bağışıklığı baskılanmış bireylerde görülür.
Belirtiler ve İpuçları
- Yetişkinlerde: Şiddetli baş ağrısı, ense sertliği, yüksek ateş (39°C üstü), ışığa hassasiyet, bilinç bulanıklığı
- Bebeklerde: Bıngıldakta şişkinlik, tiz sesle ağlama, beslenme reddi, vücutta mor döküntüler
- Hızla İlerleyen Belirtiler: Nöbet geçirme, uykuya eğilim, ciltte peteşial kanamalar
Teşhis Yöntemleri
- Lomber Ponksiyon: Beyin omurilik sıvısının (BOS) analizi kesin tanıyı sağlar. Bakteriyel menenjitte BOS basıncı artar, glukoz düşer, protein yükselir.
- Kan Testleri: CRP, prokalsitonin ve kültürle enfeksiyon belirteçleri incelenir.
- Görüntüleme: BT veya MRG ile beyin ödemi veya abse komplikasyonları değerlendirilir.
Tedavi Protokolleri
- Bakteriyel Menenjit: Acil intravenöz antibiyotik (seftriakson + vankomisin) ve deksametazon
- Viral Menenjit: Semptomatik tedavi (ağrı kesiciler, sıvı desteği), asiklovir herpes şüphesinde
- Fungal Menenjit: Uzun süreli antifungal tedavi (amfoterisin B)
- Destek Tedavisi: Kafa içi basıncını azaltmak için mannitol, nöbet kontrolü için antiepileptikler
Komplikasyon Riskleri
Tedavi gecikirse işitme kaybı, epilepsi, hidrosefali veya öğrenme güçlükleri gelişebilir. Amputasyon gerektiren gangren (meningokoksemi) veya böbrek yetmezliği görülebilir.
Korunma Stratejileri
- Aşılama: Meningokok, pnömokok ve Hib aşıları rutin programda yer alır.
- Profilaksi: Menenjit vakasıyla temas edenlere rifampisin veya siprofloksasin verilir.
- Hijyen: Kalabalık ortamlarda el dezenfeksiyonu, öksürük hijyeni
Risk Faktörleri
- 5 yaş altı çocuklar ve 60 yaş üstü yetişkinler
- Dalak fonksiyon bozukluğu veya immün yetmezlik
- Kafatası travması veya beyin cerrahisi öyküsü
Acil Durum İşaretleri
Boynu öne eğememe (ense sertliği), ciltte mor-kırmızı döküntüler (cam bastırınca solmayan), bilinç kaybı durumunda acil servise başvurulmalıdır. Yenidoğanlarda anormal refleksler (Morro refleksi kaybı) kritik uyarıdır.
İyileşme Süreci
Bakteriyel menenjitte hastanede kalış süresi 1-2 haftadır. Nörolojik rehabilitasyon gerektiren vakalarda fizik tedavi 6 aya kadar uzayabilir. Kontrol muayeneleri işitme testi ve nörolojik değerlendirmeyi içerir.
