Hipofiz bezi tümörleri, beynin tabanında bulunan hipofiz bezindeki anormal hücre çoğalmasıdır. Çoğunlukla iyi huylu (adenom) olmakla birlikte, hormon üretimini bozarak veya çevre dokulara baskı yaparak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu tümörlerin erken teşhisi ve uygun tedavisi yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler.

Hipofiz Tümörlerinin Türleri
Hipofiz tümörleri hormon üretme durumlarına göre ikiye ayrılır: Fonksiyonel adenomlar (prolaktinoma, GH salgılayan, ACTH salgılayan) ve fonksiyonel olmayan adenomlar. Boyutlarına göre ise mikroadenomlar (<1 cm) ve makroadenomlar (>1 cm) olarak sınıflandırılır. Prolaktinomalar en yaygın tiptir ve kadınlarda adet düzensizliği, erkeklerde cinsel işlev bozukluğuna neden olur.

Belirtiler ve Bulgular

• Hormonal Dengesizlikler: Aşırı prolaktin (süt gelmesi), kortizol (Cushing sendromu), büyüme hormonu (akromegali)
• Baskı Semptomları: Baş ağrısı, görme kaybı (yan görüşte daralma), çift görme
• Diğer Belirtiler: Halsizlik, kilo değişimleri, cilt kuruluğu, libido kaybı
• Hipofiz Yetmezliği: Tiroit hormonu, kortizol veya seks hormonlarının eksikliği

Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci klinik bulgularla başlar. Endokrinolog tarafından yapılan hormonal testler (kan-idrar analizleri) anormallikleri saptar. MR görüntüleme tümörün boyutunu ve komşu yapılarla ilişkisini gösterir. Görme alanı testi optik sinir baskısını değerlendirir. Biyopsi genellikle gerekmez, ancak cerrahi sonrası patolojik inceleme yapılır.

Tedavi Yaklaşımları

• İlaç Tedavisi: Prolaktinomalarda kabergolin/bromokriptin, akromegalide somatostatin analogları
• Cerrahi Müdahale: Transsfenoidal cerrahi (burun yoluyla) %80-90 başarı oranına sahiptir
• Radyoterapi: Cerrahi sonrası kalan tümör hücrelerinde veya ilaçla kontrol edilemeyen vakalarda
• Hormon Replasmanı: Hipofiz yetmezliği gelişen hastalarda eksik hormonların takviyesi

Komplikasyonlar ve Takip
Tedavi edilmeyen tümörler kalıcı görme kaybı, hipofiz apopleksisi (tümör kanaması) veya kalp-damar hastalıklarına yol açabilir. Ameliyat sonrası 6 ayda bir MR ve hormonal tarama yapılır. Hastaların %20’sinde nüks görülebilir.

Yaşam Tarzı ve Destekleyici Tedbirler
Düzenli endokrinoloji kontrolleri, stres yönetimi ve beslenme programı önemlidir. Kalsiyum-D vitamini takviyesi kemik sağlığını korur. Hipofiz hastaları için oluşturulmuş destek grupları psikolojik dayanıklılığı artırır.

Risk Faktörleri ve Korunma
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, MEN1 sendromu gibi genetik yatkınlıklar riski artırır. Radyasyona maruziyet ve aile öyküsü diğer faktörlerdir. Korunma için kanıtlanmış bir yöntem olmasa da düzenli check-up’lar erken teşhise olanak sağlar.