Hamilelikte ayak şişmesi (ödem), özellikle üçüncü trimesterde sık karşılaşılan bir durumdur. Vücudun artan kan hacmi ve rahmin damarlara baskısı gibi fizyolojik değişimlerden kaynaklanır. Çoğunlukla zararsız olsa da bazen preeklampsi gibi ciddi durumların habercisi olabilir.

Hamilelikte Ödem Neden Olur?

• Kan Hacmi Artışı: Gebelikte kan hacmi %50’ye varan oranda artar, damarlarda sıvı birikimine yol açar.
• Rahim Basısı: Büyüyen rahim, bacaklardan kalbe dönen toplardamarlara baskı yaparak kan akışını yavaşlatır.
• Hormonal Değişimler: Progesteron hormonundaki artış, damar geçirgenliğini artırır ve dokulara sıvı sızmasına neden olur.
• Sıcak Havalar: Yüksek sıcaklıklar damarların genişlemesine bağlı ödemi şiddetlendirebilir.

Ne Zaman Tehlikelidir?
Aşağıdaki belirtiler preeklampsi işareti olabilir:

• Ani ve şiddetli ayak/el şişmesi
• Yüzde veya göz çevresinde belirgin ödem
• Baş ağrısı, görme bulanıklığı
• Karın üst bölgesinde ağrı

Pratik Çözüm Önerileri

1. Ayakları Yüksekte Tutun: Günde 3-4 kez 20 dakika ayakları kalp seviyesinin üzerine kaldırın.
2. Tuzu Sınırlayın: Günlük tuz tüketimini 5 gramın altında tutun, paketli gıdalardan kaçının.
3. Doğru Ayakkabı Seçimi: Ortopedik tabanlı, geniş burunlu ayakkabılar tercih edin.
4. Kompresyon Çorapları: Doktor önerisiyle sabah yataktan kalkmadan giyilen çoraplar kan dolaşımını düzenler.
5. Su Tüketimi: Günde 2-3 litre su içmek vücuttaki sodyum birikimini azaltır.

Egzersiz ve Masaj

• Yürüyüş: Günde 30 dakika tempolu yürüyüş lenf dolaşımını aktive eder.
• Ayak Bileği Hareketleri: Saat yönünde 10 kez bilek çevirme hareketi şişliği azaltır.
• Masaj: Lavanta yağı ile yapılan dairesel masajlar rahatlatıcı etki sağlar.

Beslenme İpuçları

• Potasyum Kaynakları: Muz, avokado ve kuru kayısı sıvı dengesini düzenler.
• Protein: Yumurta, yoğurt ve baklagiller kanda albumin seviyesini destekler.
• Maydanoz: İdrar söktürücü özelliğiyle ödem atımına yardımcı olur.

Tıbbi Tedavi Gerektiren Durumlar
Şişlik 24 saatte geçmiyorsa, nefes darlığı eşlik ediyorsa veya tek bacakta ani şişme-kızarıklık varsa derhal doktora başvurun. Preeklampsi şüphesinde idrar tahlili, kan basıncı ölçümü ve ultrasonla değerlendirme yapılır.

Önlemler

• Uzun süre ayakta durmaktan kaçının.
• Dar kıyafetler giymeyin.
• Havuza girin: Su basıncı ödemi azaltır.

Hamilelikte ayak şişmesi genellikle doğum sonrası 1 haftada kendiliğinden geçer. Ancak şiddetli vakalarda hekim kontrolünde diüretik ilaçlar reçete edilebilir.