Düz tabanlık (pes planus), ayak kavisinin azalması veya tamamen kaybolmasıyla karakterize yaygın bir ortopedik sorundur. Çocuklarda fizyolojik olarak görülebilirken, yetişkinlerde ağrı ve yürüme güçlüğüne yol açabilir. İşte düz tabanlıkla ilgili bilmeniz gereken tüm tıbbi detaylar:
Düz Tabanlık Nedir?
Ayak tabanında bulunan ve vücut ağırlığını dengeli dağıtan longitudinal arkın çökmesi sonucu oluşur. İki tipi vardır: Esnek düz tabanlık (ayak havadayken kavis görülür) ve sert düz tabanlık (kavis hiç oluşmaz). Çocukların %20’sinde 6 yaşına kadar görülebilen normal bir durumken, yetişkinlerde tibialis posterior tendon hasarı gibi nedenlerle gelişebilir.
Belirtiler ve Şikayetler
- Ayak iç kısmında şişlik ve ağrı
- Baldır ve dizde yorgunluk hissi
- Yürürken çabuk yorulma
- Ayakkabı iç tabanlarının asimetrik aşınması
- Topuk ağrısı ve denge problemleri
- İleri vakalarda bel ve kalça ağrıları
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Ayakta dururken ve parmak ucunda yükselirken kavis kontrolü.
- Ayak İzi Testi: Islak ayakla kâğıt üzerinde bası testi.
- Röntgen: Kemik dizilimini ve açıları ölçmek için.
- MR: Tendon yırtığı veya artrit şüphesinde.
Tedavi Seçenekleri
Cerrahi Olmayan Yöntemler:
- Ortez Tabanlık: Özel üretim desteklerle arkın desteklenmesi
- Fizik Tedavi: Tibialis posterior tendonunu güçlendiren egzersizler
- Uygun Ayakkabı: Sert tabanlı ve destekli modeller
- Ağrı Yönetimi: NSAİ ilaçlar ve buz uygulaması
Cerrahi Tedaviler:
- Kemik Füzyonu: Şiddetli deformitede eklemlerin sabitlenmesi
- Osteotomi: Kemiklerin yeniden hizalanması
- Tendon Transferi: İşlevini yitiren tendonların onarımı
Düz Tabanlıkta Etkili 5 Egzersiz
- Havlu Toplama: Yere serili havluyu ayak parmaklarıyla kavrayıp bırakma (günde 3×10 tekrar)
- Topuk Yürüyüşü: Parmak ucu yukarı kaldırılarak topuk üstünde yürüme
- Balıkçı Egzersizi: Ayak tabanına havlu dolayıp iki yöne çekerek direnç oluşturma
- Calf Raises: Parmak ucunda yükselip yavaşça inme
- Golf Topu Masajı: Ayak altında topu dairesel hareketlerle gezdirme
Risk Faktörleri
- Obezite
- Diyabet
- Romatoid artrit
- Hamilelik
- İleri yaş
- Uzun süreli ayakta çalışma
Önleme ve Günlük Yaşam Önerileri
- Kilo kontrolü
- Asfalt gibi sert zeminlerde uzun yürüyüşlerden kaçınma
- Dar burunlu ayakkabılar yerine ortopedik modeller tercih etme
- Her 6 ayda bir ayakkabı değiştirme
- Düzenli ayak jimnastiği
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Dinlenmeyle geçmeyen ayak ağrısı
- Ayak şeklinde belirgin değişiklik
- Yürüme zorluğu
- Denge kaybı ve sık düşmeler
Çocuklarda 8 yaşından sonra devam eden düz tabanlık, yetişkinlerde ani gelişen taban çökmesi mutlaka ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Erken müdahale, ileride oluşabilecek eklem hasarlarını önlemede kritik rol oynar.
