Boyun kırılması (servikal vertebra kırığı), boyun omurlarının bütünlüğünün bozulmasıdır. Genellikle yüksek enerjili travmalar sonucu oluşan bu durum, omurilik yaralanması riski nedeniyle acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir sağlık sorunudur.
Boyun Kırılması Nedenleri
En yaygın nedenler arasında trafik kazaları (%45), yüksekten düşmeler (%30), spor yaralanmaları (%15) ve şiddetli darbeler (%10) yer alır. Özellikle motosiklet kazalarında koruyucu boyunluk kullanılmaması riski artırır. Osteoporoz gibi kemik yoğunluğunu azaltan durumlar da basit düşmelerde bile kırık oluşumuna zemin hazırlar.
Belirtiler ve İşaretler
- Ağrı ve Hassasiyet: Boyun hareketiyle şiddetlenen lokalize ağrı
- Nörolojik Bulgular: Kollarda uyuşma, karıncalanma veya güç kaybı
- Deformite: Boyun bölgesinde gözle görülür şekil bozukluğu
- Hareket Kısıtlılığı: Başı çevirmede zorluk
- Diğer Semptomlar: Baş dönmesi, bulantı, solunum güçlüğü
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci acil serviste başlar. Nörolojik muayeneden sonra görüntüleme teknikleri uygulanır:
- Röntgen: Temel tarama yöntemi, kırığın genel lokalizasyonunu gösterir
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kırık hattının detaylı anatomisini ve fragmanları değerlendirir
- MRG: Omurilik, bağlar ve yumuşak doku hasarını tespit eder
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi stratejisi kırığın tipine, stabilitesine ve nörolojik duruma göre belirlenir:
- Konservatif Tedavi: Basit kompresyon kırıklarında sert boyunluk (Philadelphia collar) ile 8-12 hafta immobilizasyon
- Cerrahi Müdahale:
- Ön Yaklaşım: Diskektomi + füzyon (kaynatma) + plak-vida sistemi
- Arka Yaklaşım: Lateral kitle veya pedikül vidaları ile stabilizasyon
- Kombine Yaklaşım: Kompleks kırıklarda ön-arka kombine cerrahi
Rehabilitasyon Süreci
Cerrahi sonrası 24-48 saat içinde fizik tedavi başlar:
- 1-6 Hafta: Pasif hareket açıklığı egzersizleri ve kas stimülasyonu
- 6-12 Hafta: Dirençli boyun egzersizleri ve postür eğitimi
- 3-6 Ay: Fonksiyonel aktivitelere geçiş ve günlük yaşam aktiviteleri
Olası Komplikasyonlar
- Omurilik Yaralanması: Tam veya kısmi felç (tetrapleji)
- Damarsal Hasar: Vertebral arter yaralanmasına bağlı inme
- Kronik Ağrı: Boyun ve omuz bölgesinde kalıcı ağrı sendromları
- Dejeneratif Değişiklikler: Kırık bölgesinde erken dönemde başlayan kireçlenme
Korunma Stratejileri
- Araçlarda üç noktalı emniyet kemeri kullanımı
- Motosiklet ve bisiklet kullanırken koruyucu boyunluk takma
- Yüksek riskli sporlarda (dalış, jimnastik) profesyonel eğitim alma
- Osteoporoz hastalarında D vitamini ve kalsiyum takviyesi
Acil Durumda Yapılması Gerekenler
Şüpheli travmalarda:
- Boynu hareket ettirmeyin
- Acil tıbbi yardım çağırın (112)
- Boyunluk varsa uygulayın
- Hastayı düz zeminde sabit tutun
