Bahar alerjisi, polenlerin havaya yayılmasıyla tetiklenen ve bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkan yaygın bir rahatsızlıktır. Tıbbi adı "alerjik rinit" olan bu durum, özellikle ağaç, çimen ve yabani ot polenlerinin yoğun olduğu ilkbahar ve yaz aylarında şikayetleri artırır.
Bahar Alerjisinin Nedenleri
Polenler, bitkilerin üreme hücreleridir ve rüzgarla kilometrelerce taşınabilir. Bağışıklık sistemi bu partikülleri zararlı olarak algılayarak "histamin" salgılar. Bu kimyasal, burun tıkanıklığı, göz kaşıntısı gibi tipik alerji semptomlarını başlatır. Genetik yatkınlık, hava kirliliği ve iklim değişikliği risk faktörleri arasındadır.
Belirtiler
- Solunum Yolu: Burun tıkanıklığı, şeffaf burun akıntısı, hapşırma nöbetleri
- Gözlerde: Kızarıklık, kaşıntı, sulanma, şişkinlik
- Boğaz: Kaşıntı, öksürük, ses kısıklığı
- Genel: Yorgunluk, baş ağrısı, koku alma duyusunda azalma
Teşhis Yöntemleri
Tanı için öncelikle detaylı hasta öyküsü alınır. Belirtilerin mevsimsel seyri tipiktir. Deri prick testi ile polen alerjenlerine karşı hassasiyet ölçülür. Kan testlerinde spesifik IgE antikor seviyeleri değerlendirilir. Şüpheli durumlarda burun endoskopisi yapılabilir.
Tedavi Seçenekleri
- Antihistaminikler: Kaşıntı ve hapşırığı baskılar (Loratadin, Setirizin).
- Nazal Kortikosteroidler: Burun içi ödemi azaltır (Flutikazon, Mometazon).
- Dekonjestanlar: Kısa süreli tıkanıklık giderici (Psödoefedrin).
- Göz Damlaları: Ketotifen içerikli damlalar göz semptomlarını rahatlatır.
- Alerjen İmmünoterapisi: 3-5 yıl süren aşı tedavisi ile kalıcı tolerans sağlanabilir.
Korunma Stratejileri
Polen maruziyetini azaltmak kritiktir. Sabah 05:00-10:00 saatleri arasında dışarı çıkmamak, penceleri kapalı tutmak ve eve dönüşte kıyafet değiştirmek etkilidir. Polen filtreli klima kullanımı, gözlük takmak ve saçları yatmadan önce yıkamak alınabilecek diğer önlemlerdir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Belirtiler günlük yaşamı engelliyorsa, nefes darlığı veya hırıltı eşlik ediyorsa mutlaka uzmana danışılmalıdır. Alerji uzmanları (alerji immünoloji) ve kulak-burun-boğaz hekimleri bu süreçte destek sağlar. Astım hastalarının bahar döneminde kontrollerini aksatmaması hayati önem taşır.
Doğal Destek Yöntemleri
Tuzlu su ile burun lavajı (neti pot), C vitamini ve kuersetin içeren besinler (elma, soğan), omega-3 takviyeleri semptom hafifletmede yardımcı olabilir. Ancak bu yöntemler tedavi yerine geçmez.
Çocuklarda Özel Durumlar
Çocuklarda burun kaşıntısı nedeniyle sürekli "alerjik selam" (eliyle burunu yukarı itme) görülebilir. Tedavi edilmeyen olgularda orta kulak iltihabı veya sinüzit riski artar. Pediatrik alerji uzmanı takibi önerilir.
