Anksiyete, günlük yaşamda karşılaşılan stres durumlarına verilen doğal bir tepkidir. Ancak bu duygu sürekli hale geldiğinde, kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir bozukluğa dönüşebilir. İşte anksiyete hakkında bilinmesi gereken kapsamlı bilgiler:

Anksiyete Nedir?
Anksiyete, tehdit veya belirsizlik karşısında ortaya çıkan yoğun endişe ve korku halidir. Normal düzeydeki kaygı motive edici olabilirken, kontrol edilemeyen ve uzun süreli anksiyete; sosyal ilişkileri, iş performansını ve fiziksel sağlığı olumsuz etkiler. Yaygın anksiyete bozukluğu, panik bozukluk ve sosyal fobi gibi türleri bulunur.

Anksiyete Neden Olur?
Biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörler karmaşık bir etkileşimle anksiyeteyi tetikler:

• Genetik Yatkınlık: Ailede anksiyete öyküsü riski 2-5 kat artırır.
• Beyin Kimyası: Serotonin, GABA ve norepinefrin dengesizlikleri.
• Travmalar: Çocukluk dönemi istismarı veya şiddet maruziyeti.
• Kronik Hastalıklar: Tiroid bozuklukları, kalp hastalıkları.
• Yaşam Tarzı: Uzun süreli stres, uykusuzluk, kafein/alkol kötüye kullanımı.

Belirtiler ve Fiziksel Etkiler
Anksiyete hem zihinsel hem bedensel semptomlarla kendini gösterir:

• Fiziksel: Çarpıntı, terleme, nefes darlığı, kas gerginliği, baş dönmesi.
• Duygusal: Sürekli endişe, konsantrasyon güçlüğü, irritabilite.
• Davranışsal: Kaçınma davranışları, takıntılı düşünceler, uyku bozuklukları.

Teşhis Yöntemleri
Tanı için kapsamlı bir değerlendirme gerekir:

1. Klinik Görüşme: Belirtilerin süresi, şiddeti ve yaşam etkisi.
2. Fizik Muayene: Altta yatan tıbbi nedenlerin elenmesi.
3. Psikometrik Testler: Beck Anksiyete Ölçeği, GAD-7 gibi araçlar.
4. Laboratuvar: Tiroid fonksiyon testleri, vitamin D-B12 düzeyleri.

Tedavi Seçenekleri

1. Psikoterapi:
   • Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye odaklanır.
   • EMDR: Travma kökenli anksiyetede etkilidir.
2. İlaç Tedavisi:
   • SSRI’lar (Sertralin, Escitalopram)
   • Benzodiazepinler (kısa süreli kullanım)
3. Biyolojik Tedaviler:
   • TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon)
   • Mikrobiyota düzenleyici tedaviler

Doğal Başa Çıkma Stratejileri

• Solunum Egzersizleri: 4-7-8 tekniği (4 saniye nefes al, 7 saniye tut, 8 saniye ver).
• Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika tempolu yürüyüş GABA artırıcı etki yapar.
• Beslenme: Omega-3, magnezyum, probiyotiklerden zengin diyet.
• Bitkisel Destekler: Pasiflora, lavanta yağı (hekim onayıyla).

Kriz Anında Yapılacaklar

1. Duyusal Odaklanma: 5-4-3-2-1 tekniği (5 nesne, 4 ses, 3 dokunuş, 2 koku, 1 tat).
2. Soğuk Uyarı: Bileklere buz uygulaması.
3. Zeminleme: Ayak tabanlarını yere bastırarak "burada ve şimdi"ye odaklanma.

Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?

• Günlük işlevleri engelleyen kaygı
• Panik ataklar
• İntihar düşünceleri
• 6 haftayı aşan uyku problemleri

Önleme ve Uzun Vadeli Yönetim

• Düzenli mindfulness meditasyonu
• Sosyal destek ağlarının güçlendirilmesi
• Uyku hijyeni (22:00-02:00 arası melatonin penceresi)
• Mesleki terapi ile iş-yaşam dengesi