Amalgam dolgular, diş hekimliğinde 150 yılı aşkın süredir kullanılan dayanıklı restorasyonlardır. Gümüş rengi görünümleriyle tanınan bu dolgular, civa (≈%50), gümüş (≈%22-32), kalay (≈%14), bakır (≈%8) ve çinko (≈%1) alaşımından oluşur. Özellikle azı dişlerindeki geniş çürüklerde tercih edilirler.

Amalgam Dolgu Nasıl Uygulanır?

1. Diş lokal anestezi ile uyuşturulur.
2. Çürük doku özel frezlerle temizlenir.
3. Kaviteli alan amalgamın tutunması için özel şekilde hazırlanır.
4. Hazırlanan amalgam karışımı kaviteye sıkıştırılır ve şekillendirilir.
5. Sertleşmesi için 24 saat beklenir, sonra rötuşlanır.

Avantajları

• Ekonomik: Diğer dolgulara göre %30-50 daha uygun maliyetlidir.
• Dayanıklılık: Ortalama 15-20 yıl ömürle en uzun ömürlü dolgu tipidir.
• Neme Direnç: Tükürük varlığında bile kolay uygulanabilir.
• Yüksek Çiğneme Direnci: Azı dişlerinde 300 MPa’ya kadar basınca dayanır.

Dezavantajları ve Tartışmalar

• Estetik Problem: Metalik gri rengi ön dişlerde kullanıma uygun değildir.
• Diş Dokusu Kaybı: Tutuculuk için sağlam diş dokusundan fazla kayıp gerekir.
• Termal Genleşme: Sıcak/soğukta genleşerek dişte mikro çatlak riski oluşturur.
• Civa Tartışmaları: Ağızda düşük düzeyli civa buharı salınımı yapar (FDA ve WHO güvenli sınırlar içinde olduğunu belirtir).

Güvenlik Araştırmaları Ne Diyor?

• WHO Verileri: Amalgam dolgulardan salınan civa miktarı günlük tolere edilebilir limitin (%1’inden az.
• Böbrek ve Sinir Sistemi: 600+ çalışmanın meta-analizi, klinik olarak anlamlı toksisite bulgusu saptamamıştır (Journal of Dental Research, 2020).
• Risk Grupları: Hamileler, böbrek yetmezliği ve nörolojik hastalığı olanlarda alternatifler önerilir.

Çevresel Etkiler
Atık amalgamın su kaynaklarına karışması civa kirliliğine yol açar. Modern amalgam ayırıcıları (separatörler) diş kliniklerinde zorunludur.

Hangi Durumlarda Kaçınılmalı?

• Ön diş restorasyonlarında
• Metal alerjisi öyküsü olanlarda
• Bruksizm (diş sıkma) vakalarında
• Hamileliğin ilk trimesterinde

Alternatiflerle Karşılaştırma
| Özellik | Amalgam | Kompozit | Seramik |
|——————-|——————-|——————-|——————-|
| Ömür | 15-20 yıl | 7-10 yıl | 15+ yıl |
| Maliyet | ₺800-1.200 | ₺1.200-2.000 | ₺2.500-4.000 |
| Estetik | Zayıf | Mükemmel | Mükemmel |
| Uygulama Süresi | 20-30 dakika | 40-60 dakika | 2+ seans |

Söküm Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Rubber Dam kullanılarak civa maruziyeti önlenmeli.
2. Yüksek devirli aspiratörle aerosol kontrolü şart.
3. Söküm sonrası bölge kök kanal tedavisi gerektirebilir.
4. Sökülen amalgam özel konteynerlarda bertaraf edilmeli.

Bakım Önerileri

• Dolgu kenarlarında bakteri birikimini önlemek için florürlü gargara.
• Sert gıdaları amalgamlı dişle çiğnememek.
• 6 ayda bir dolgu kenarı kontrolü.