Tetanoz, Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu ciddi bir sinir sistemi enfeksiyonudur. Toprak, hayvan dışkısı ve toz gibi ortamlarda bulunan bu bakteri, vücuda derin kesikler veya yaralar yoluyla girer. Halk arasında "paslı metalin tetanoza yol açtığı" yaygın bir inanış olsa da bu bilgi eksik ve yanıltıcıdır. İşte tetanoz ile pas arasındaki ilişkiye dair gerçekler:

Tetanoz Bakterisi Pasla mı İlişkili?
Tetanoz bakterisi, paslı metallerde değil, oksijensiz ortamlarda (toprak, kir, hayvan atıkları) yaşar. Paslı metallerle ilişkilendirilmesinin nedeni, bu tür nesnelerin genellikle kirli veya toprakla temas halinde olmasıdır. Örneğin, paslı bir çivi batması tetanoz riski taşır çünkü çivi kirli ortamda bulunmuş olabilir. Ancak riskin kaynağı pas değil, bakterinin bulunduğu kir veya topraktır.

Hangi Yaralanmalar Risk Taşır?

• Derin ve kirli kesikler (bahçe aletleri, paslı metallerle yaralanma)
• Yanıklar veya donuk yaralar
• Hayvan ısırıkları veya dövme/piercing gibi steril olmayan uygulamalar
• Küçük görünen ancak kirli cisimlerle oluşan sıyrıklar

Paslı Metal Yarası Durumunda Ne Yapılmalı?

1. Yarayı hemen sabun ve bol suyla temizleyin.
2. Kanama varsa temiz bir bezle baskı uygulayın.
3. Tetanoz aşısı olup olmadığınızı kontrol edin. Son 10 yılda aşılanmadıysanız acilen Td (tetanoz-difteri) aşısı yaptırın.
4. Enfekte olmuş yaralarda (şişme, kızarıklık, iltihap) doktora başvurun.

Tetanoz Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Tetanoz aşısı, rutin çocukluk aşı takviminde 2, 4, 6 ve 18. aylarda, ardından 4-6 yaş arasında uygulanır. Yetişkinlerde her 10 yılda bir rapel doz önerilir. Hamilelerde ise her gebelikte bir doz Tdap aşısı yapılmalıdır.

Yaygın Yanlış Bilgiler

• Yanlış: "Paslı her cisim tetanoz yapar."
  Doğru: Risk, cismin kirli olmasından kaynaklanır, pasla direkt ilişkisi yoktur.
• Yanlış: "Küçük yaralarda tetanoz olmaz."
  Doğru: Bakteri derin olmayan ancak kirli yaralardan da girebilir.
• Yanlış: "Çocukken aşı oldum, tekrar gerekmez."
  Doğru: Aşı koruması 10 yıl sürer, rapel doz şarttır.

Kimler Risk Altında?

• Aşısını tamamlamamış kişiler
• Bahçe işleri veya inşaatla uğraşanlar
• Steril olmayan koşullarda dövme yaptıranlar
• Kronik yara sorunu olan diyabet hastaları

Tetanoz Belirtileri Nasıl Başlar?
İlk belirtiler genellikle yaralanmadan 3-21 gün sonra ortaya çıkar:

• Çene kaslarında sertlik ve kilitlenme (trizmus)
• Boyun ve sırt kaslarında spazmlar
• Yutkunma güçlüğü
• Ateş ve terleme

Tetanoz ölümcül olabilen ancak aşıyla kolayca önlenebilen bir hastalıktır. Paslı cisimlerden çok, aşısız kalmak riski artırır.