Spirometre, solunum fonksiyonlarını ölçmek için kullanılan tıbbi bir cihazdır. Akciğer hastalıklarının teşhis ve takibinde kritik rol oynar. Bu yazıda, spirometrenin nasıl kullanıldığını ve test sürecine dair tüm detayları bulabilirsiniz.
Spirometre Nedir?
Spirometre, bir kişinin nefes alma kapasitesini ve hava akım hızını ölçen elektronik veya mekanik bir alettir. KOAH, astım, pulmoner fibrozis gibi hastalıkların tanısında ve tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde kullanılır. Test sonuçları, FEV1 (Zorlu Ekspirasyon Volümü) ve FVC (Zorlu Vital Kapasite) gibi parametrelerle raporlanır.
Test Öncesi Hazırlık
Testten 24 saat önce sigara içilmemeli, alkol tüketilmemelidir. Son 2 saat içinde ağır yemek yenmemesi ve kafeinli içeceklerden kaçınılması önerilir. Rahat kıyafetler giyilmeli, göğüs bölgesini sıkan giysiler tercih edilmemelidir. İlaç kullanımı varsa, doktora danışılarak test öncesi ilaçların kesilip kesilmeyeceği öğrenilmelidir.
Spirometre Nasıl Kullanılır?
- Cihaz Hazırlığı: Spirometre cihazı steril bir ağızlık takılarak hazırlanır. Kâğıt grafik kullanılan mekanik cihazlarda yeni bir grafik kağıdı yerleştirilir.
- Pozisyon Alma: Hasta dik bir sandalyeye oturur, ayaklar yere tam basar ve boyun hafifçe yukarı kaldırılır. Burun, nefes kaçağını önlemek için bir mandalla kapatılır.
- Derin Nefes Alımı: Hasta derin bir nefes alarak ciğerlerini tamamen doldurur.
- Güçlü Üfleme: Ağızlık dudaklar arasında sıkıca tutularak, tüm hava mümkün olduğunca hızlı ve güçlü şekilde dışarı üflenir. Üfleme işlemi en az 6 saniye sürmelidir.
- Tekrarlama: Doğru sonuç için işlem 3 kez tekrarlanır. En yüksek ve tutarlı ölçüm değerleri kaydedilir.
Test Sonuçlarının Yorumlanması
FEV1/FVC oranı %70’in altındaysa hava yolu obstrüksiyonu (KOAH veya astım) düşünülür. FVC değerinin düşük olması restriktif akciğer hastalıklarını (akciğer fibrozu) işaret edebilir. Sonuçlar yaş, cinsiyet ve boy gibi faktörlere göre normalize edilerek değerlendirilir.
Test Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Üfleme sırasında dilin ağızlığı tıkaması önlenmelidir.
- Öksürük veya erken nefes kesilmesi durumunda test tekrarlanır.
- Baş dönmesi hissedilirse, bir süre dinlenilmelidir.
Spirometre Çeşitleri
- Masaüstü Spirometreler: Hastanelerde kullanılan yüksek hassasiyetli cihazlardır.
- Taşınabilir Spirometreler: Evde takip için uygun, kullanımı kolay modellerdir.
- Incentive Spirometre: Ameliyat sonrası akciğer kapasitesini artırmak için tasarlanmıştır.
Kimler Spirometri Testi Yaptırmalı?
- Sigara kullanan ve kronik öksürüğü olanlar,
- Nefes darlığı şikayeti bulunanlar,
- Mesleki akciğer hastalığı riski taşıyanlar (madenciler, marangozlar).
Testin Yan Etkileri
Spirometri genellikle güvenli bir testtir. Nadiren baş dönmesi veya geçici nefes darlığı görülebilir. Şiddetli kalp hastalığı veya yakın zamanda geçirilmiş göz ameliyatı varsa doktora bildirilmelidir.
