Lösemi, kemik iliğinde başlayan ve kan hücrelerinin anormal çoğalmasıyla karakterize bir kanser türüdür. Erken teşhis, tedavi başarısını önemli ölçüde artırdığından tanı sürecinin nasıl işlediğini bilmek kritik önem taşır. İşte lösemi teşhisinde kullanılan yöntemler ve detayları:
İlk Adım: Klinik Değerlendirme ve Şikayetler
Lösemi teşhisi genellikle hastanın şikayetleriyle başlar. Nedensiz yorgunluk, tekrarlayan enfeksiyonlar, cilt altında morluklar, burun veya diş eti kanamaları gibi belirtiler doktora başvuruyu tetikler. Fizik muayenede lenf düğümlerinde büyüme, dalak veya karaciğerde genişleme gibi bulgular hekimin şüphelenmesine yol açar.
Tam Kan Sayımı (Hemogram)
Teşhis sürecinin temelini oluşturan bu test, kan hücrelerinin (kırmızı küre, beyaz küre, trombosit) sayı ve oranlarını ölçer. Lösemide sıklıkla anormal yüksek beyaz küre sayısı veya trombosit düşüklüğü gözlenir. Ancak bazı lösemi tiplerinde kan sayımı normal sınırlarda da olabilir.
Periferik Yayma İncelemesi
Mikroskop altında kan örneğinin detaylı incelenmesidir. Lösemik hücreler (blastlar) bu incelemede tespit edilebilir. Blastların tipi ve oranı, löseminin akut veya kronik olduğu hakkında ön bilgi sağlar.
Kemik İliği Biyopsisi ve Aspirasyonu
Kesin tanı için altın standart yöntemdir. Kalça kemiğinden alınan kemik iliği örneği, patologlar tarafından incelenir. Aspirasyon ile sıvı kısım, biyopsi ile ise kemik dokusu analiz edilir. Bu işlem lösemi tipinin (ALL, AML, CLL, CML) belirlenmesinde belirleyicidir.
Akış Sitometrisi (Flow Sitometri)
Kemik iliği veya kan örneğindeki hücrelerin yüzey proteinlerini analiz eder. Lösemik hücrelerin hangi hücre serisinden (lenfoid veya miyeloid) köken aldığı bu yöntemle netleştirilir.
Genetik ve Moleküler Testler
- Kromozom Analizi (Sitogenetik): Philadelphia kromozomu gibi spesifik anomalileri tespit eder.
- FISH (Fluoresan In Situ Hibridizasyon): Belirli gen mutasyonlarını (BCR-ABL, FLT3) araştırır.
- PCR: Minimal kalıntı hastalığını (MRD) izlemek için kullanılır.
Görüntüleme Yöntemleri
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Lenf nodu büyümesi veya organ tutulumunu değerlendirir.
- Manyetik Rezonans (MR): Özellikle merkezi sinir sistemi tutulumunu kontrol eder.
Lomber Ponksiyon (Bel Suyu Alınması)
Beyin omurilik sıvısı örneği alınarak löseminin sinir sistemine yayılıp yayılmadığı kontrol edilir. Bu özellikle akut lösemi tiplerinde önemlidir.
Teşhis Sonrası Evreleme
Lösemi tipine göre evreleme kriterleri değişir. Kronik lösemilerde risk grupları, akut lösemilerde ise hücre tipi ve genetik özellikler tedavi planını belirler.
Yanlış Tanıyı Önlemek İçin
Lösemi semptomları bazen enfeksiyon veya otoimmün hastalıklarla karışabilir. Bu nedenle klinik şüphe durumunda kemik iliği biyopsisi mutlaka yapılmalıdır.
