Kan kusmak (hematemez), mide veya üst sindirim sisteminden kaynaklanan kanamanın ciddi bir belirtisidir. Kusmukta parlak kırmızı kan görülebileceği gibi kahve telvesi şeklinde koyu renkli materyal de olabilir. Bu durum, acil tıbbi müdahale gerektiren bir sorunun habercisi olabilir.
Kan Kusmanın Yaygın Nedenleri
Kan kusmanın en sık karşılaşılan nedeni üst gastrointestinal sistem kanamalarıdır. Mide ülseri veya gastrit gibi durumlar, mide asidinin artmasıyla mide duvarında hasara yol açarak kanamaya neden olabilir. Özofagus varisleri (yemek borusundaki genişlemiş damarlar), özellikle karaciğer hastalığı olan kişilerde ciddi kanamalara sebep olur. Mallory-Weiss yırtığı ise şiddetli kusma sonrası yemek borusunda oluşan çatlaklardan kaynaklanır.
Diğer Önemli Sebepler
- İlaç Kullanımı: Aspirin, NSAİİ (ibuprofen gibi ağrı kesiciler) ve antikoagülanlar mide mukozasını tahriş edebilir.
- Alkol Tüketimi: Aşırı alkol, mide duvarında erozyonlara ve kanamalara yol açabilir.
- Travma: Karın bölgesine alınan darbeler iç kanamaya neden olabilir.
- Kanser: Mide veya yemek borusu tümörleri kanama riskini artırır.
Belirtiler ve Eşlik Eden Bulgular
Kan kusmaya genellikle halsizlik, baş dönmesi, karın ağrısı veya siyah renkli dışkı (melena) eşlik eder. Şok belirtileri (hızlı nabız, soluk cilt, bilinç bulanıklığı) varsa acilen hastaneye başvurulmalıdır.
Teşhis Yöntemleri
Kanamanın kaynağını belirlemek için üst endoskopi (gastroskopi) altın standart yöntemdir. Bu işlemle kanayan bölge görüntülenir ve gerektiğinde müdahale edilir. Tam kan sayımı, karaciğer fonksiyon testleri ve görüntüleme yöntemleri (BT veya MR) altta yatan nedeni ortaya çıkarmak için kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi kanamanın şiddetine ve nedenine göre değişir. Endoskopik müdahaleler (lazer, koterizasyon) sıklıkla uygulanır. Ülser kaynaklı kanamalarda proton pompa inhibitörleri (mide asidini azaltan ilaçlar) kullanılır. Şiddetli vakalarda kan transfüzyonu veya cerrahi gerekebilir.
Acil Durumlar ve Ne Yapılmalı?
Kan kusma durumunda hasta sırtüstü yatırılmalı ve ayakları yükseltilmelidir. Su veya yiyecek verilmemeli, en kısa sürede acil servise başvurulmalıdır. Bilinç kaybı veya şok belirtileri varsa 112 aranmalıdır.
Önleyici Tedbirler
- NSAİİ ilaçları uzun süreli kullanmaktan kaçının.
- Alkol tüketimini sınırlandırın.
- Helicobacter pylori enfeksiyonu varsa tedavi olun.
- Karaciğer hastalığı olanlar düzenli kontrollerini aksatmamalı.
Kan kusma, asla göz ardı edilmemesi gereken bir durumdur. Erken müdahale hayat kurtarıcı olabilir.
