Juvenil Romatoid Artrit (JRA), çocukluk çağında görülen ve eklemlerde kronik inflamasyona yol açan otoimmün bir hastalıktır. Tedavide bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar sıklıkla kullanılır. Bu durum, aşı uygulamaları konusunda ebeveynlerin kafasında soru işaretleri oluşturabilir. İşte JRA’lı çocuklarda aşılamayla ilgili bilinmesi gerekenler:
JRA Tedavisinde Kullanılan İlaçlar ve Aşı Etkileşimi
JRA tedavisinde metotreksat, biyolojik ajanlar (anti-TNF ilaçlar) ve kortikosteroidler gibi bağışıklık baskılayıcı ilaçlar tercih edilir. Bu ilaçlar, vücudun enfeksiyonlarla savaşma yeteneğini azaltabilir. Dolayısıyla canlı aşılar (suçiçeği, kızamık-kızamıkçık-kabakulak-MMR) gibi aşıların uygulanması riskli olabilir. Ancak inaktif (ölü) aşılar (tetanoz, difteri, hepatit B) genellikle güvenle yapılabilir.
Canlı Aşılar Neden Riskli Olabilir?
Canlı aşılar, zayıflatılmış ancak aktif virüs/bakteri içerir. Bağışıklık sistemi baskılanmış çocuklarda bu aşılar, hastalık benzeri semptomlara yol açabilir. Örneğin MMR aşısı, metotreksat kullanan çocuklarda kontrendikedir. Ancak ilacın dozu ve tedavi protokolüne göre istisnalar olabilir.
Hangi Aşılar Güvenle Yapılabilir?
- Tetanoz-Difteri-Boğmaca (Tdap): İnaktif olduğu için tedavi sürecinde uygulanabilir.
- Pnömokok ve Menenjit Aşıları: Zatürre ve menenjit riskini azaltmak için önerilir.
- COVID-19 Aşıları: mRNA aşıları (BioNTech) inaktif kabul edilir ve JRA’lı çocuklarda güvenle yapılabilir.
- Grip Aşısı: Her yıl tekrarlanan inaktif grip aşısı tercih edilmelidir.
Aşı Takviminde Nelere Dikkat Edilmeli?
- Canlı Aşılar: Metotreksat veya biyolojik tedavi başlamadan önce tamamlanmalıdır. Tedavi sırasında canlı aşı yapılacaksa ilaçların geçici olarak kesilmesi gerekebilir.
- Rutin Aşılar: Hepatit B, HPV ve diğer inaktif aşılar doktor onayıyla zamanında yapılmalıdır.
- Takip Süreci: Aşı sonrası ateş veya eklem ağrısı gibi yan etkiler izlenmeli ve gerektiğinde tedavi planı revize edilmelidir.
Özel Durumlar ve Tavsiyeler
- Cerrahi Planlaması: Büyük cerrahi öncesi aşıların tamamlanması enfeksiyon riskini azaltır.
- Seyahat Aşıları: Gidilecek bölgeye özgü aşılar (sarı humma) için mutlaka çocuk romatoloji uzmanına danışılmalıdır.
- Aile İçi Bağışıklama: JRA’lı çocuğun evde yaşayan bireylere canlı aşı yapılması durumunda temas sınırlandırılmalıdır.
Doktor Kontrolünün Önemi
JRA’lı çocuklarda aşı kararı, çocuk romatoloji ve enfeksiyon hastalıkları uzmanlarının ortak değerlendirmesiyle alınmalıdır. İlaç dozları, hastalık aktivitesi ve aşı tipi göz önünde bulundurularak kişiye özel planlama yapılır. Unutmayın, aşılar sadece çocuğunuzu değil, toplum sağlığını da korur.
