Eritrosit sedimantasyon hızı (ESH), vücutta inflamasyon veya enfeksiyon varlığını gösteren basit bir kan testidir. Bu test, kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) bir tüp içinde belirli bir sürede ne kadar hızla çöktüğünü ölçer. Yüksek ESH değerleri, genellikle bağışıklık sisteminin aktivasyonuna işaret eder ve altta yatan çeşitli sağlık sorunlarının habercisi olabilir.

ESH Nasıl Ölçülür?
Test için kolunuzdan alınan kan örneği, özel bir tüpe konulur. Bu tüp dik pozisyonda bekletilir ve 1 saat sonunda eritrositlerin tüpün dibine çökme miktarı milimetre (mm) cinsinden ölçülür. Normal değerler yaş ve cinsiyete göre değişir. Örneğin, 50 yaş altı erkeklerde 0-15 mm/saat, kadınlarda ise 0-20 mm/saat aralığı normal kabul edilir.

ESH Yüksekliğinin Nedenleri
ESH yüksekliği tek başına tanı koydurmaz, ancak şu durumlarda artış gözlenebilir:

• Enfeksiyonlar: Bakteriyel veya viral enfeksiyonlar (zatürre, tüberküloz, idrar yolu enfeksiyonu).
• İnflamatuar Hastalıklar: Romatoid artrit, lupus, vaskülit gibi otoimmün rahatsızlıklar.
• Kanser: Lenfoma, multipl miyelom gibi hematolojik kanserler.
• Doku Hasarı: Kalp krizi, travma veya yanık sonrası.
• Kronik Hastalıklar: Böbrek yetmezliği, diyabet, tiroid hastalıkları.

Düşük ESH Ne Anlama Gelir?
ESH değerinin normalden düşük olması polisitemi (aşırı kırmızı kan hücresi üretimi) veya orak hücre anemisi gibi kan hastalıklarının yanı sıra aşırı sıvı kaybı (dehidrasyon) durumlarında görülebilir.

ESH Testi Neden Önemlidir?
Bu test, özellikle romatizmal hastalıklar veya gizli enfeksiyonların takibinde kullanılır. Ancak ESH’nin yüksek olması her zaman ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmez. Gebelik, adet dönemi veya yaşlılık gibi fizyolojik durumlarda da hafif yükselmeler gözlenebilir.

ESH ile CRP Arasındaki Fark Nedir?
ESH ve C-reaktif protein (CRP) her ikisi de inflamasyon belirteçleridir. Ancak CRP, enfeksiyon veya inflamasyona daha hızlı yanıt verir ve daha spesifiktir. ESH ise uzun süreli kronik durumların takibinde daha sık kullanılır.

Sık Sorulan Sorular

• ESH testi aç karnına mı yapılır? Hayır, açlık gerektirmez.
• Yüksek ESH kanser belirtisi midir? Tek başına kanser tanısı koydurmaz, ek testler gereklidir.
• ESH kaç olursa tehlikelidir? 100 mm/saat üzeri değerler ciddi enfeksiyon veya otoimmün hastalık şüphesi doğurur.

ESH sonuçlarınız yüksek çıktıysa paniğe kapılmayın. Doktorunuz, diğer laboratuvar bulguları ve klinik şikayetlerinizle birlikte bu değeri değerlendirerek nedene yönelik ileri tetkikler planlayacaktır.