Yenidoğan sarılığı, bebeklerin büyük çoğunluğunda görülen ve bilirubin adlı maddenin kanda birikmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu oluşan bir pigmenttir. Karaciğerin henüz tam olgunlaşmamış olması nedeniyle yenidoğanlarda bu madde vücuttan yeterince atılamaz ve sarılık gelişebilir.
Bilirubin Değerleri Nasıl Ölçülür?
Bilirubin seviyeleri genellikle cilt üzerinden özel bir cihazla (transkütanöz ölçüm) veya kandan alınan örnekle laboratuvar testi ile belirlenir. Zamanında doğan sağlıklı bebeklerde ilk 24-48 saat içinde ölçüm yapılması önerilir.
Yenidoğanlarda Normal Bilirubin Değer Aralıkları
Bilirubin değerleri bebeğin doğum haftasına ve saatine göre değişiklik gösterir. Genel olarak:
- 24 saatlik bebekte: 5 mg/dL’nin altı normal kabul edilir.
- 48 saatlik bebekte: 10 mg/dL’ye kadar yükselmeler görülebilir.
- 72 saat ve sonrası: 15 mg/dL’yi aşması durumunda tedavi gereklidir.
Prematüre bebeklerde ise bu sınırlar daha düşük tutulur (örneğin 12 mg/dL üzeri riskli olabilir).
Sarılık Belirtileri Nelerdir?
Ciltte ve göz akında sararma en tipik belirtidir. Sarılık genellikle yüzden başlar, karın ve bacaklara doğru ilerler. Emmede isteksizlik, halsizlik veya idrar renginin koyulaşması gibi ek bulgular varsa acil tıbbi değerlendirme gerekir.
Tedavi Ne Zaman Başlar?
Bilirubin seviyesi bebeğin yaşına ve risk faktörlerine göre belirlenen eşik değerleri aştığında fototerapi (ışık tedavisi) uygulanır. Fototerapi, bilirubinin suda çözünür hale gelerek vücuttan atılmasını sağlar. Nadiren kan değişimi gerekebilir.
Anne Sütü Sarılığına Dikkat
Anne sütü alan bebeklerde sarılık 3. haftaya kadar uzayabilir. Bu durum genellikle zararsızdır ancak bilirubin seviyelerinin takibi şarttır. Doktor önerisi olmadan emzirmeyi kesmek doğru değildir.
Ebeveynler İçin Öneriler
- Bebeği sık emzirerek bilirubinin bağırsaklar yoluyla atılımını hızlandırın.
- Sarılık belirtilerini iyi aydınlatılmış ortamda gözlemleyin.
- Doktor kontrollerini aksatmayın, özellikle riskli bebeklerde (prematüre, kan grubu uyuşmazlığı) takip kritiktir.
Yenidoğan Sarılığı Kalıcı Hasar Bırakır mı?
Zamanında müdahale edildiğinde kalıcı sorunlara yol açmaz. Ancak tedavi edilmeyen yüksek bilirubin seviyeleri, kernikterus adı verilen nörolojik hasara neden olabilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavi hayati önem taşır.
