Beyincik sarkması (Chiari malformasyonu), beyincik dokusunun kafatası tabanındaki açıklıktan (foramen magnum) aşağıya doğru kaymasıyla karakterize nörolojik bir durumdur. Bu sarkmanın milimetre cinsinden ölçümü, tanı ve tedavi planlaması için kritik rol oynar. İşte beyincik sarkmasının boyutları ve klinik etkileri hakkında bilinmesi gerekenler:
Beyincik Sarkması Nedir?
Beyincik, denge ve motor koordinasyondan sorumlu beyin bölgesidir. Chiari malformasyonunda bu yapı, omurilik kanalına doğru sarkar. Tip 1 (en yaygın form) genellikle yetişkinlerde görülürken, Tip 2 ve 3 daha ciddi formlardır ve çocuklukta belirgindir.
Tanıda Milimetre Ölçümü Nasıl Yapılır?
Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile foramen magnum seviyesinde beyinciğin ne kadar aşağı indiği ölçülür. Ölçüm, beyincik tonsillerinin en alt noktası ile foramen magnum çizgisi arasındaki mesafe baz alınarak hesaplanır.
Kaç mm Sarkma Anormal Kabul Edilir?
- 5 mm ve Altı: Normal varyasyon olarak değerlendirilir.
- 5-10 mm: Semptom varsa Chiari 1 tanısı konulabilir.
- 10 mm ve Üzeri: Semptomsuz bile olsa genellikle patolojik kabul edilir.
Sarkma Boyutuna Göre Semptomlar
- Hafif Sarkma (5-8 mm): Boyun ağrısı, baş dönmesi veya asemptomatik olabilir.
- Orta Şiddet (8-12 mm): Öksürükle artan baş ağrısı, uyuşukluk, denge bozukluğu.
- Ciddi Sarkma (12+ mm): Yutma güçlüğü, solunum problemleri, hidrosefali riski.
Tedavi Kararını Etkileyen Faktörler
Milimetre ölçümü tek başına yeterli değildir. Aşağıdaki durumlarda cerrahi değerlendirme gerekir:
- Semptomların Varlığı: Nörolojik defisit veya şiddetli ağrı.
- Omurilik Sıvısı Akımında Tıkanıklık: MRI’da spinal kanalda genişleme (siringomiyeli).
- Sarkmanın İlerleyici Olması: Zaman içinde ölçümlerde artış gözlenmesi.
Cerrahi Eşik Değerleri
- Asemptomatik Hastalar: 10 mm üzeri sarkmada profilaktik cerrahi tartışılabilir.
- Semptomatik Hastalar: 5 mm üzeri + klinik bulgular varsa dekompresyon ameliyatı önerilir.
Ölçümde Hata Payı ve Teknik Detaylar
MRI kesit kalınlığı ve ölçüm açısı milimetrik değerleri etkileyebilir. Bu nedenle deneyimli bir radyolog tarafından değerlendirme yapılmalıdır. Ayrıca dinamik MRI (öksürük sırasında çekim) sarkmayı daha net gösterebilir.
Hasta Takibi Nasıl Olmalı?
- 5-8 mm Asemptomatik: Yıllık nörolojik muayene + 2 yılda bir MRI.
- 8 mm Üzeri: 6 ayda bir klinik değerlendirme ve semptom izlemi.
Beyincik sarkmasının milimetrik boyutu, tedavi kararı için önemli olsa da hastanın klinik durumu her zaman önceliklidir. Erken tanı ve doğru ölçüm, kalıcı nörolojik hasarı önlemede hayati rol oynar.
