Beyincik sarkması (Chiari malformasyonu), beyincik dokusunun kafatası tabanındaki açıklıktan omurilik kanalına doğru sarkmasıyla karakterize nörolojik bir durumdur. Bu anatomik anomali, beyin omurilik sıvısı akışını engelleyerek çeşitli nörolojik semptomlara yol açabilir.

Beyincik Sarkması Türleri

• Tip 1: En yaygın formudur. Beyincik bademciklerinin foramen magnum altına sarkmasıyla oluşur. Genellikle ergenlikte veya erişkinlikte belirti verir.
• Tip 2: (Arnold-Chiari) Spina bifida ile birlikte görülür. Beyincik ve beyin sapı sarkması daha belirgindir. Yenidoğanlarda teşhis edilir.
• Tip 3-4: Nadir ve ciddi formlardır. Beyincik dokusunun fıtıklaşması veya gelişimsel eksikliği ile karakterizedir.

Belirtiler ve Şikayetler
Hastalığın şiddeti sarkma derecesine göre değişir:

• Şiddetli boyun ve baş ağrısı (öksürükle artan)
• Denge kaybı ve yürüme güçlüğü
• El becerilerinde azalma, uyuşma
• Yutma güçlüğü ve ses kısıklığı
• Görme problemleri (çift görme)
• Uyku apnesi ve solunum problemleri

Teşhis Yöntemleri

1. MR Görüntüleme: Altın standart tanı aracıdır. Beyin dokusunun pozisyonu ve omurilik sıvı akımı detaylı gösterilir.
2. BT Tarama: Kemik yapıları değerlendirmek için kullanılır.
3. Uyku Çalışması: Solunum problemleri varsa polisomnografi yapılır.
4. Nörolojik Muayene: Denge, refleks ve duyu testleri uygulanır.

Tedavi Yaklaşımları

• Asemptomatik Hastalar: Düzenli MR takibi ve semptom izleme.
• Cerrahi Müdahale: Semptomatik vakalarda posterior fossa dekompresyonu uygulanır. Bu işlemde:
  • Kafatası arka çukurda kemik genişletmesi
  • Beyin zarının açılarak yama konulması
  • Gerekirse beyincik bademciklerinin kısmi çıkarılması
• Semptomatik Tedavi: Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve fizik tedavi destekleyici olarak kullanılır.

Ameliyat Sonrası Süreç

• Hastanede kalış süresi ortalama 3-5 gün
• İlk 6 hafta ağır fiziksel aktivite kısıtlaması
• Dikişlerin alınması sonrası yara bakımı
• 3. ayda kontrol MR’ı ve nörolojik değerlendirme
• Rehabilitasyon: Denge egzersizleri ve fizyoterapi

Yaşam Tarzı Önerileri

• Öksürük ve hapşırık sırasında ağzı kapatarak basınç artışından kaçınma
• Ağır kaldırmaktan ve ani hareketlerden sakınma
• Yüzme ve yürüyüş gibi düşük etkili egzersizler
• Uyku pozisyonu: Yüksek yastıkla 30 derece açı
• Stres yönetimi için nefes egzersizleri

Olası Komplikasyonlar

• Hidrosefali (beyin sıvısında birikme)
• Siringomiyeli (omurilikte kist oluşumu)
• Kafa içi basınç artışı
• Uzun süreli nöropatik ağrı

Hangi Doktora Başvurulmalı?
Nöroşirurji uzmanı tanı ve cerrahi tedaviyi yönetir. Nöroloji uzmanı medikal tedavi ve takipte rol alır. Fizik tedavi uzmanları rehabilitasyon sürecini planlar.