Diz eklemi, vücudun en karmaşık ve yük taşıyan eklemlerinden biridir. Eklem içindeki sinovyal sıvı, hareket sırasında sürtünmeyi azaltan, şok emici görevi gören ve kıkırdak dokuyu besleyen hayati bir bileşendir. Bu sıvının azalması (dizdeki sıvının bitmesi), eklem fonksiyonlarını ciddi şekilde bozarak ağrılı süreçlere yol açabilir.
Diz Sıvısı Azalmasının Nedenleri
- Yaşlanma: İlerleyen yaşla birlikte sinovyal zarın sıvı üretme kapasitesi azalır.
- Tekrarlayan Travmalar: Diz burkulmaları, menisküs yırtıkları veya kıkırdak hasarı sıvı kaybını tetikler.
- Enflamatuar Hastalıklar: Romatoid artrit, gut veya septik artrit sinovyal sıvıyı tüketebilir.
- Aşırı Kullanım: Uzun süreli koşu, zıplama gibi yüksek etkili aktiviteler.
- Obezite: Fazla kiloların diz eklemine bindirdiği stres.
Belirtiler Nasıl Ortaya Çıkar?
- Hareket Kısıtlılığı: Merdiven inip çıkma veya çömelmede zorlanma.
- Sürtünme Hissi: Eklem hareket ederken "takılma" veya "sürtünme" sesi.
- Şişlik ve Sertlik: Özellikle sabahları artan diz katılığı.
- Ağrı Patterni: Dinlenme sonrası hareketle şiddetlenen ağrı.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Eklemin hareket açıklığı ve stabilite testleri.
- Görüntüleme:
- Röntgen: Kıkırdak incelmesi ve osteofit varlığı.
- MR: Sıvı miktarı ve yumuşak doku hasarının detaylı analizi.
- Artrosentez: Eklemden sıvı örneği alınarak enflamasyon belirteçlerinin incelenmesi.
Tedavi Seçenekleri
- Hyaluronik Asit Enjeksiyonları: Eklem içi kayganlaştırıcı iğnelerle sıvı takviyesi (haftalık 3-5 seans).
- PRP (Plateletten Zengin Plazma): Kişinin kendi kanından elde edilen büyüme faktörleriyle doku onarımı.
- Fizik Tedavi:
- Diz çevresi kasları güçlendiren egzersizler (kuadriseps, hamstring).
- Düşük etkili aktiviteler (yüzme, bisiklet).
- Cerrahi Müdahale:
- Artroskopi: Hasarlı dokuların temizlenmesi.
- Osteotomi: Kemik hizalamasının düzeltilmesi.
- Protez: İleri evre kireçlenmede total diz replasmanı.
Doğal Destekleyici Yöntemler
- Beslenme: Omega-3 (somon, ceviz), C vitamini (biber, maydanoz) ve kollajen peptit takviyeleri.
- Bitkisel Uygulamalar: Zerdeçal ve zencefil içeren anti-enflamatuar kürler.
- Kilolu Kontrolü: Her 5 kg kayıp, dizlere binen yükü 20 kg azaltır.
Önleme Stratejileri
- Doğru Ayakkabı Seçimi: Dengeyi sağlayan ortopedik tabanlıklar.
- Aktivite Modifikasyonu: Koşu yerine yürüyüş, sert zeminlerde spor yapmama.
- Düzenli Kontrol: Yılda bir ortopedi uzmanı değerlendirmesi.
Ne Zaman Ameliyat Gerekir?
Konservatif tedavilere yanıt alınamayan, günlük yaşamı engelleyen ağrı ve deformitenin olduğu durumlarda protez cerrahisi düşünülmelidir. Modern protezlerin ömrü 15-20 yıldır.
