Soğuk algınlığı, üst solunum yollarını etkileyen viral bir enfeksiyondur. Genellikle rinovirüslerin neden olduğu bu hastalık, yetişkinlerde yılda 2-4 kez, çocuklarda ise 6-8 kez görülebilir. Burun akıntısı, hapşırık ve boğaz kaşıntısı gibi belirtilerle kendini gösteren soğuk algınlığı, grip ile karıştırılsa da daha hafif seyreder.
Soğuk Algınlığının Nedenleri
Soğuk algınlığına %80 oranında rinovirüsler yol açar. Diğer etkenler arasında koronavirüsler, adenovirüsler ve respiratuar sinsityal virüs (RSV) bulunur. Virüsler hava yoluyla (hapşırık, öksürük), doğrudan temas (el sıkışma) veya kontamine yüzeylerden bulaşır. Bağışıklık sisteminin zayıflaması, stres ve mevsim geçişleri hastalığa yakalanma riskini artırır.
Belirtiler ve Seyir
- Burun tıkanıklığı veya şeffaf renkli burun akıntısı
- Boğazda kaşıntı ve hafif ağrı
- Sık hapşırma ve gözlerde sulanma
- Hafif öksürük ve baş ağrısı
- Vücut kırgınlığı (gribe göre daha hafif)
Belirtiler genellikle virüs alındıktan 1-3 gün sonra başlar ve 7-10 gün içinde kendiliğinden geçer.
Teşhis Yöntemleri
Tanı fizik muayene ve hasta öyküsüyle konulur. Doktor burun mukozasını, boğazı ve lenf bezlerini kontrol eder. Grip şüphesi varsa hızlı antijen testi istenebilir. Ateşin 38.5°C üzerinde olması, şiddetli kas ağrıları veya nefes darlığı durumunda akciğer grafisi gerekebilir.
Tedavi Yaklaşımları
Antibiyotikler virüslere etki etmez. Tedavi semptomları hafifletmeye yöneliktir:
- Burun açıcılar: Dekonjestan spreyler (3 günden fazla kullanılmamalı)
- Ağrı kesiciler: Parasetamol veya ibuprofen
- Boğaz pastilleri: Lokal anestezik içeren pastiller
- Bitkisel destekler: Ihlamur, zencefil çayı ve C vitamini
- Burun yıkama: Tuzlu su solüsyonlarıyla sinüs temizliği
Komplikasyon Riskleri
Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde:
- Sinüzit (yüzde dolgunluk hissi, yeşil burun akıntısı)
- Orta kulak iltihabı (kulak ağrısı, işitme azalması)
- Bronşit (balgamlı öksürük, hırıltı)
- Zatürre (yüksek ateş, nefes alırken batma)
Korunma Stratejileri
- Elleri sabunla en az 20 saniye yıkamak
- Kalabalık ortamlarda maske kullanmak
- Havlu, bardak gibi kişisel eşyaları paylaşmamak
- Bağışıklığı güçlendirmek için düzenli probiyotik tüketmek
- Yüzeyleri %70 alkol içeren solüsyonlarla dezenfekte etmek
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Ateş 3 günden uzun sürerse
- Nefes almada zorluk veya göğüste hırıltı olursa
- Boyun lenf bezlerinde ağrılı şişme gelişirse
- Balgam rengi sarı-yeşile dönerse
Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Günde 8 bardak su içmek mukus akışkanlığını artırır. Tavuk suyu çorba, anti-inflamatuar etkisiyle semptomları azaltır. Uyku düzenine dikkat etmek (günde 7-8 saat) ve sigaralı ortamlardan uzak durmak iyileşmeyi hızlandırır.
Çocuklarda Özel Durumlar
6 yaş altı çocuklarda öksürük şurupları ve dekonjestanlar doktor onayı olmadan kullanılmamalı. Burun tıkanıklığı için serum fizyolojik damlalar ve aspiratör kullanılabilir. Ateş 24 saatten uzun sürerse mutlaka çocuk doktoruna başvurulmalı.
