Rektal tuşe, hekimlerin eldivenli bir parmağı anüs yoluyla rektuma sokarak yaptığı fizik muayene yöntemidir. Prostat, rektum ve pelvik organların değerlendirilmesinde altın standart olarak kabul edilen bu işlem, birçok hastalığın erken teşhisinde kritik rol oynar.

Rektal Tuşe Hangi Durumlarda Yapılır?

• Prostat büyümesi veya prostat kanseri şüphesi
• Makattan kan gelmesi (hematokezya)
• Kabızlık veya kronik dışkılama problemleri
• Pelvik ağrı ve rektal bölgede kitle hissi
• Karın alt bölgesinde açıklanamayan ağrılar
• Kadınlarda jinekolojik patolojilerin değerlendirilmesi

Muayene Öncesi Hazırlık Süreci
Hastanın işlem öncesinde bağırsaklarını boşaltması önerilir. Hekim, muayeneden önce detaylı tıbbi öykü alır. Hastaya pozisyon verilir (genellikle sol yan pozisyon veya çömelme). Muayene eldiveni ve kayganlaştırıcı jel kullanılarak hasta rahatlatılır.

Adım Adım Muayene Tekniği

1. Parmak Girişi: İşaret parmağı anüsten nazikçe sokularak rektal sfinkter tonusu değerlendirilir.
2. Duvar Kontrolü: Rektum duvarları 360° döndürülerek kitle, ülser veya anormal çıkıntılar araştırılır.
3. Prostat İncelemesi: Erkeklerde prostatın boyutu, kıvamı, yüzey düzgünlüğü ve hassasiyeti kontrol edilir.
4. Kadın Pelvik Değerlendirme: Kadınlarda rahim arkası (Douglas cebi) ve yumurtalıklar palpe edilir.
5. Dışkı Analizi: Gaitada gizli kan veya anormal kıvam kontrolü yapılır.

Tespit Edilebilen Hastalıklar

• Prostat Patolojileri: Prostatit, benign prostat hiperplazisi, prostat kanseri
• Rektal Hastalıklar: Hemoroid, anal fissür, rektal polip, rektum kanseri
• Jinekolojik Sorunlar: Endometriozis, retrovert uterus, pelvik enflamatuar hastalık
• Diğer: Apse, fekal impaksiyon, rektosel

Muayenenin Tıbbi Önemi

• Prostat kanserinin %15-40’ı yalnızca rektal tuşeyle saptanır
• Kolonoskopi öncesi kritik ön tarama yöntemidir
• Akut karın ağrılarında apandisit ayırıcı tanısında belirleyicidir
• 3 dakikadan kısa sürede uygulanabilen düşük maliyetli bir yöntemdir

Hastaların En Sık Sorduğu Sorular

• Ağrılı mıdır? Doğru teknikle minimal rahatsızlık verir.
• Hazırlık gerekir mi? Sadece bağırsak boşaltımı yeterlidir.
• Alternatifleri var mı? Transrektal ultrason (TRUS) veya MRI gibi görüntüleme yöntemleri vardır ancak fizik muayenenin yerini tutmaz.

Komplikasyonlar ve Riskler
Kanama veya nadiren rektal mukozada yırtık oluşabilir. Steril teknik uygulanmazsa enfeksiyon riski vardır. Hemofili veya antikoagülan kullanan hastalarda dikkatli uygulanmalıdır.

Son Teknolojik Gelişmeler
Dijital rektal muayeneyi tamamlayıcı olarak:

• Elastografi: Prostat dokusunun sertliğini ölçen ultrasonik yöntem
• Yapay Zeka Destekli Tanı: MR-rektal tuşe füzyonu ile prostat lezyonlarının haritalanması
• Moleküler Parmak İzi: Gaitada kanserli hücrelerin genetik analizi

Muayene Sonrası Süreç
Hastaya 10-15 dakika dinlenme önerilir. Kanama veya şiddetli ağrı durumunda acil müdahale gerekir. Anormal bulgularda kolonoskopi, PSA testi veya biyopsi gibi ileri tetkikler planlanır.