Polisomnografi, uyku bozukluklarının teşhisinde kullanılan kapsamlı bir uyku çalışmasıdır. Bu test sırasında uyku esnasında beyin dalgaları, kalp ritmi, solunum fonksiyonları, göz hareketleri ve kas aktivitesi gibi çoklu fizyolojik parametreler kaydedilir. Uyku laboratuvarında gerçekleştirilen bu işlem, uyku kalitesini bozan rahatsızlıkların objektif verilerle değerlendirilmesini sağlar.
Polisomnografi Hangi Durumlarda Gereklidir?
Bu test özellikle uyku apnesi şüphesi olan hastalara uygulanır. Horlama, nefes darlığı veya gündüz aşırı uyku hali gibi belirtiler gösteren kişilerde tanı koymak için kritik önem taşır. Uykuda yürüme, diş gıcırdatma (bruksizm), narkolepsi ve huzursuz bacak sendromu gibi nörolojik kökenli uyku bozukluklarının teşhisinde de kullanılır.
Test Nasıl Gerçekleştirilir?
Hastalar genellikle akşam saatlerinde uyku laboratuvarına kabul edilir. Vücuda elektrotlar ve sensörler yerleştirilerek gece boyunca veri toplanır. Elektroensefalografi (EEG) ile beyin dalgaları, elektrookülografi (EOG) ile göz hareketleri, elektromiyografi (EMG) ile çene ve bacak kaslarındaki aktivite izlenir. Burun sensörleri nefes akışını, göğüs bantları solunum eforunu ölçerken, oksimetre parmaktan oksijen seviyesini takip eder.
Test Öncesi Hazırlık Süreci
Hastaların test günü kafeinli içecekler ve alkolden uzak durması gerekir. Rutin ilaçlar doktor onayıyla alınabilir ancak uyku ilaçları kesilmelidir. Rahat kıyafetlerle gelinmesi ve cilt temizliğinin yapılması elektrotların tutunmasını kolaylaştırır. Laboratuvar ortamı ev konforuna benzetilerek hastanın doğal uykusunun gözlenmesi hedeflenir.
Teşhis Edilen Hastalıklar
- Obstrüktif ve santral uyku apnesi
- Uykuda solunum bozuklukları
- REM uykusu davranış bozukluğu
- Sirkadiyen ritim bozuklukları
- Parasomniler (uyurgezerlik, kabuslar)
Sonuçların Değerlendirilmesi
Toplanan veriler uzman hekimler tarafından analiz edilir. Uyku evreleri, solunumsal olayların sıklığı, oksijen desatürasyonları ve hareket bozuklukları detaylı raporlanır. Apne-hipopne indeksi (AHİ) gibi kritik parametrelerle hastalığın şiddeti belirlenir. Sonuçlar, CPAP tedavisi ihtiyacı veya ilaçla yönetim gibi kişiselleştirilmiş tedavi planlarının oluşturulmasına rehberlik eder.
Avantajları ve Sınırlamaları
Polisomnografi altın standart tanı yöntemi olmasına rağmen, laboratuvar ortamında uyuyamayan hastalarda veri kalitesi düşebilir. Ev tipi portatif uyku testleri daha basit vakalarda alternatif olsa da, kompleks durumlarda laboratuvar çalışmasının yerini tutmaz. Testin en büyük avantajı, uyku mimarisini bütüncül olarak değerlendirebilmesidir.
Test Sonrası Süreç
Ciltte elektrot izleri kısa sürede kaybolur. Hastalar normal aktivitelerine hemen dönebilir. Raporlama genellikle 3-5 iş günü içinde tamamlanır. Sonuçlar doğrultusunda uyku hastalıkları uzmanı, tedavi seçeneklerini hastayla detaylı görüşür. Takip amaçlı polisomnografi, tedavi etkinliğini ölçmek için de kullanılabilir.
