Polidipsi, anormal derecede artan susuzluk hissi ve aşırı sıvı tüketimiyle karakterize edilen tıbbi bir durumdur. Genellikle altta yatan ciddi sağlık sorunlarının erken uyarı işareti olarak ortaya çıkar. İşte polidipsi hakkında bilinmesi gerekenler:
Polidipsi Nedir?
Polidipsi, günde 3 litreden fazla sıvı tüketimiyle kendini gösteren patolojik bir susama halidir. Sağlıklı yetişkinlerde günlük sıvı ihtiyacı 1.5-2 litre arasındayken, bu durumda tüketim fizyolojik ihtiyacın çok üzerine çıkar. Susuzluk hissi gece uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir.
Ana Nedenleri ve İlişkili Hastalıklar
- Diyabetes Mellitus: Yüksek kan şekeri, böbreklerde aşırı idrar üretimine (poliüri) yol açarak susuzluğu tetikler. Tip 1 diyabetin klasik üçlü belirtisinden biridir.
- Diyabetes İnsipidus: ADH hormonu eksikliği veya direnci nedeniyle idrar konsantre edilemez, susuzluk artar.
- Psikojenik Polidipsi: Psikiyatrik bozukluklarda (şizofreni, anksiyete) kompulsif su içme davranışı.
- Hiperkalsemi: Kanda yüksek kalsiyum seviyeleri böbrek hasarı yapabilir.
- Böbrek Yetmezliği: Böbreklerin sıvı dengesini düzenleme yeteneğinin bozulması.
- İlaç Yan Etkileri: Diüretikler, antikolinerjikler veya lityum.
Teşhis Yöntemleri
- Öykü ve Fizik Muayene:
- Günlük sıvı alımı ve idrar çıkışı kaydı
- Kilo değişimleri ve eşlik eden belirtilerin değerlendirilmesi
- Laboratuvar Testleri:
- Açlık kan şekeri, HbA1c
- Serum elektrolitleri (Na⁺, K⁺, Ca⁺⁺)
- İdrar dansitesi ve osmolalitesi
- Su Kısıtlama Testi: Diabetes insipidus tanısında altın standart.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:
- Diyabette: İnsülin veya oral antidiyabetiklerle kan şekeri regülasyonu.
- Diabetes İnsipidusta: Desmopressin (ADH analogu) tedavisi.
- Psikojenik Polidipside: Psikiyatrik destek ve sıvı kısıtlaması.
- Elektrolit Dengesizliklerinde: Altta yatan nedenin düzeltilmesi.
Acil Durum Belirtileri
Aşağıdaki semptomlar varsa acil tıbbi yardım alınmalıdır:
- Bilinç bulanıklığı veya konfüzyon
- Şiddetli halsizlik ve konuşma güçlüğü
- Nöbet geçirme
- İdrar çıkışının ani azalması
Komplikasyonlar ve Riskler
Kontrolsüz polidipsi:
- Hiponatremi: Aşırı su tüketimiyle kandaki sodyum seviyesinin tehlikeli düşüşü
- Beyin Ödemi: Sodyum düşüklüğüne bağlı hayati tehlike
- Kalp Yetmezliği: Elektrolit dengesizliğinin kardiyak etkileri
Önleyici Tedbirler
- Düzenli sağlık kontrolleri (yılda en az 1 kez)
- Diyabet riski taşıyanların tarama programlarına katılması
- Psikiyatrik destek ihtiyacının göz ardı edilmemesi
Polidipsi basit bir susuzluk hissinden çok, vücudun verdiği önemli bir alarmdır. Nedeni ne olursa olsun, uzman bir iç hastalıkları (dahiliye) doktoruna başvurmak erken tanı ve etkin tedavi için hayati önem taşır.
