Kalp krizi (miyokard enfarktüsü), kalp kasının bir bölümüne kan akışının aniden kesilmesi sonucu oluşan hayati tehlike taşıyan bir durumdur. Genellikle koroner arterlerdeki plakların yırtılması ve pıhtı oluşumu nedeniyle meydana gelir. Erken müdahale edilmezse kalıcı doku hasarı veya ölümle sonuçlanabilir.
Kalp Krizi Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kalp krizinin temel nedeni koroner arter hastalığıdır. Yağ, kolesterol ve diğer maddelerin oluşturduğu plaklar damarları tıkayarak kan akışını engeller. Kontrol edilebilir risk faktörleri arasında sigara kullanımı, yüksek tansiyon, diyabet, obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve sağlıksız beslenme yer alır. Kontrol edilemeyen faktörler ise ileri yaş, erkek cinsiyet, ailede kalp hastalığı öyküsü ve genetik yatkınlıktır.
Kalp Krizi Belirtileri
- Göğüs ortasında baskı, sıkışma veya yanma hissi (15 dakikadan uzun süren)
- Sol kola, çeneye, sırta veya mide bölgesine yayılan ağrı
- Nefes darlığı ve soğuk terleme
- Bulantı, kusma veya baş dönmesi
- Ani kaygı hissi ve ölüm korkusu
Teşhis Yöntemleri
Acil serviste öncelikle EKG (elektrokardiyogram) ile kalp ritmi ve hasar değerlendirilir. Kan testlerinde troponin enzimi yüksekliği kalp kası hasarını gösterir. Ekokardiyografi ile kalbin pompalama fonksiyonu kontrol edilir. Koroner anjiyografi ise tıkanıklığın yerini belirlemek için altın standart yöntemdir.
Acil Tedavi Protokolleri
- Pıhtı Çözücü Tedavi: İlk 12 saatte uygulanan trombolitik ilaçlar (Alteplaz)
- Anjiyoplasti ve Stent: Tıkalı damarın balonla genişletilip metal çerçeve yerleştirilmesi
- Koroner Bypass Ameliyatı: Tıkalı damarların yerine vücuttan alınan damarlarla yeni yol oluşturulması
- Oksijen Tedavisi: Dokulara oksijen desteği sağlanması
İyileşme Süreci ve Rehabilitasyon
Hastanede 3-5 günlük tedavinin ardından kardiyak rehabilitasyon başlar. Fiziksel aktivite programlarıyla kalp fonksiyonları güçlendirilir. İlaç tedavisi olarak aspirin, kan sulandırıcılar (klopidogrel), statinler ve beta blokerler ömür boyu kullanılır. Sigara bırakma, beslenme danışmanlığı ve stres yönetimi eğitimleri verilir.
Kalp Krizi Riskini Azaltmanın 7 Yolu
- Sigara ve alkol tüketimini tamamen bırakmak
- Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, balık, sebze ağırlıklı)
- Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz
- Tansiyonu 120/80 mmHg altında tutmak
- LDL kolesterolü 70 mg/dL’nin altına indirmek
- Düzenli uyku ve stres kontrol teknikleri
- Yıllık kardiyolojik check-up
Uyarı Sinyalleri ve Acil Müdahale
Belirtiler ortaya çıktığında vakit kaybetmeden 112 aranmalıdır. Hastanın bilinci yerindeyse aspirin çiğnetmek hayat kurtarıcı olabilir. Hastaneye ulaşım süresi 90 dakikayı geçmemeli, acil anjiyoplasti merkezleri tercih edilmelidir.
