Hemoroid (basur), anüs ve rektum bölgesindeki toplardamarların genişlemesi ve şişmesiyle ortaya çıkan yaygın bir sağlık sorunudur. Yetişkinlerin yaklaşık %50’sinde hayatlarının bir döneminde görülür. Hemoroidin iç ve dış olmak üzere iki ana türü vardır. İç hemoroid rektum içinde gelişir ve genellikle ağrısız kanamayla kendini gösterir. Dış hemoroid ise anüs çevresinde oluşur, ağrı ve şişliğe neden olabilir.

Hemoroidin Nedenleri ve Risk Faktörleri

• Kronik kabızlık veya ıkınma: Tuvalette uzun süre oturma ve aşırı ıkınma anal bölgedeki basıncı artırır.
• Gebelik: Rahim büyümesinin damarlara baskı yapması ve hormonal değişimler.
• Obezite: Karın içi basıncın artması.
• Düşük lifli beslenme: Bağırsak hareketlerini zorlaştırarak kabızlığa yol açması.
• Ağır kaldırma: Tekrarlayan zorlanmalar.

Belirtiler ve Evreleme
Hemoroidin şiddeti 4 evrede sınıflandırılır:

1. Evre 1: Kanamalı ancak dışarı sarkmayan küçük şişlikler.
2. Evre 2: Dışkılama sırasında sarkan ama kendiliğinden içeri giren yapılar.
3. Evre 3: Elle itilerek içeri alınabilen memeler.
4. Evre 4: Sürekli dışarıda kalan ve ağrılı tromboze hemoroid.

Teşhis Yöntemleri

• Fizik muayene: Dış hemoroidler görsel olarak tespit edilebilir.
• Rektal tuşe: İç hemoroidlerin değerlendirilmesi.
• Anoskopi/Rektoskopi: Işıklı özel aletlerle anal kanalın incelenmesi.
• Kolonoskopi: Kanama şüphesinde altta yatan başka hastalıkların ekarte edilmesi.

Tedavi Seçenekleri
1. Konservatif Tedaviler:

• Lif takviyesi: Günde 25-30 gram lif alımı (kepekli tahıllar, sebzeler).
• Topikal kremler: Hidrokortizon içeren merhemlerle kaşıntı ve şişlik kontrolü.
• Sitz banyosu: Ilık suda günde 2-3 kez 15 dakikalık oturma banyoları.

2. Minimal İnvaziv Yöntemler:

• Lastik bant ligasyonu: Hemoroid memesinin kökünden bağlanarak düşmesinin sağlanması.
• Skleroterapi: Özel solüsyon enjeksiyonuyla damarların küçültülmesi.
• Infrared koagülasyon: Isıyla doku hasarı oluşturarak küçültme.

3. Cerrahi Çözümler:

• Hemoroidektomi: İleri evrelerde tümörün cerrahi olarak çıkarılması.
• Staplı hemoroidopeksi: Rektal mukozanın özel zımba cihazıyla sabitlenmesi.

Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Tromboze hemoroid (pıhtılaşma) ani şiddetli ağrı, morarma ve şişlikle kendini gösterir. 72 saat içinde müdahale edilmezse doku hasarı gelişebilir. Kronik kanamalar demir eksikliği anemisine yol açabilir.

Korunma Stratejileri

• Beslenme düzeni: Bol su ve posalı gıda tüketimi.
• Tuvalet alışkanlıkları: Dışkılama süresini 5 dakikayla sınırlama.
• Fiziksel aktivite: Düzenli yürüyüşlerle bağırsak hareketlerini düzenleme.
• Ağır yük kaldırmaktan kaçınma.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• Makattan parlak kırmızı kan gelmesi.
• 1 haftayı geçen ağrı veya şişlik.
• Dışkıda siyahlaşma veya katran rengi kan.
• Ateş eşlik eden anal ağrı.

Hemoroid tedavisinde genel cerrahi uzmanları süreci yönetir. Erken evrelerde yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilirken, ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.