HBsAg (Hepatit B Yüzey Antijeni), hepatit B virüsünün (HBV) varlığını gösteren önemli bir belirteçtir. Bu test, virüsün vücuda girmesiyle karaciğerde üretilen protein yapıdaki antijenin tespit edilmesine dayanır. Pozitif çıkması halinde kişinin aktif HBV enfeksiyonu taşıdığını veya kronik hepatit B hastası olduğunu işaret eder. Hepatit B, dünya genelinde 296 milyon kişiyi etkileyen ve siroz, karaciğer yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilen viral bir hastalıktır.
HBsAg Nasıl Bulaşır?
Hepatit B virüsü, enfekte kişilerin kan veya vücut sıvılarıyla temas sonucu yayılır. Anneden bebeğe doğum sırasında geçiş en yaygın bulaş yoludur. Sterilize edilmemiş tıbbi malzemelerin kullanımı, korunmasız cinsel ilişki ve enfekte kanla temas (jilet, diş fırçası paylaşımı) diğer risk faktörleridir. Dövme malzemeleri veya akupunktur iğnelerinin uygun şekilde dezenfekte edilmemesi de bulaşa neden olabilir.
Hepatit B Belirtileri
Akut enfeksiyonda semptomlar virüs alındıktan 2-6 ay sonra ortaya çıkar:
- Sarılık (cilt ve göz akında sararma)
- İdrar renginde koyulaşma ve dışkıda solukluk
- Şiddetli halsizlik ve eklem ağrıları
- Karın sağ üst kadranında ağrı
- Bulantı, kusma ve iştah kaybı
Kronik hepatit B’de ise yıllarca belirti görülmeyebilir. Siroz gelişen hastalarda karında sıvı birikmesi (asit) ve kan kusma gibi semptomlar ortaya çıkar.
Tanı Yöntemleri
HBsAg testi hepatit B tanısının temelini oluşturur. Pozitif sonuç durumunda ek testlerle enfeksiyonun evresi belirlenir:
- Anti-HBc IgM: Akut enfeksiyonu gösterir
- HBeAg ve HBV DNA: Virüsün çoğalma aktivitesini ölçer
- Karaciğer Fonksiyon Testleri: ALT, AST değerleriyle karaciğer hasarı değerlendirilir
- Karaciğer Ultrasonu veya Fibroscan: Siroz veya fibrozis tespiti için kullanılır
Tedavi Protokolleri
Akut Hepatit B’de genellikle spesifik tedavi gerekmez. Dinlenme, bol sıvı alımı ve alkolden kaçınma önerilir. Kronik Hepatit B’de ise tedavi seçenekleri şunlardır:
- Nükleos(t)id Analogları: Tenofovir veya entekavir ile viral yük baskılanır (en az 4-5 yıl süreyle)
- Pegile İnterferon: Haftada bir enjeksiyonla bağışıklık sistemini uyaran tedavi
- Karaciğer Nakli: Siroz gelişen ileri evre hastalarda hayat kurtarıcı olabilir
Korunma ve Aşılama
Hepatit B aşısı, enfeksiyondan korunmanın en etkili yoludur. Üç doz şeklinde uygulanır (0, 1 ve 6. aylar). Risk gruplarına öncelik verilir:
- Sağlık çalışanları
- Diyaliz hastaları
- Çok eşli cinsel yaşamı olanlar
- HBV taşıyıcılarıyla aynı evde yaşayanlar
Aşılanma sonrası anti-HBs düzeyi >10 mIU/ml olması koruyuculuk sağlar.
Takip ve Komplikasyonlar
Kronik hepatit B hastalarında 6 ayda bir:
- ALT/AST ölçümü
- HBV DNA viral yük testi
- HBeAg/anti-HBe serolojik takip
- Karaciğer ultrasonu yapılmalıdır.
Tedavi edilmeyen olgularda siroz riski %15-25, karaciğer kanseri riski ise %5-10’dur.
HBsAg Pozitifliğinde Yaşam Tarzı Önerileri
- Alkol tüketiminden kesinlikle kaçının
- Parasetamol içeren ağrı kesicileri sınırlı kullanın
- Diğer hepatit türlerine karşı aşılanın (Hepatit A)
- Kan bağışı yapmayın ve kişisel eşyaları paylaşmayın
HBsAg testi pozitif çıkan bireylerin enfeksiyon hastalıkları veya gastroenteroloji uzmanına başvurması hayati önem taşır. Erken tanı ve tedaviyle siroz riski %90 azaltılabilir.
