Hashimoto hastalığı, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması sonucu gelişen kronik bir otoimmün tiroidit türüdür. En yaygın hipotiroidi nedenidir ve özellikle 30-50 yaş arası kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre 7 kat daha fazladır. Bu hastalıkta tiroid bezi yavaş yavaş tahrip olarak hormon üretim yeteneğini kaybeder.
Hashimoto’nun Nedenleri ve Risk Faktörleri
Hastalığın temel nedeni genetik yatkınlık ve çevresel tetikleyicilerin kesişimidir. Aile öyküsü olanlarda risk 3 kat artar. Diğer risk faktörleri arasında aşırı iyot alımı, viral enfeksiyonlar (Epstein-Barr gibi), kronik stres ve hormonal dengesizlikler bulunur. Tip 1 diyabet veya çölyak gibi otoimmün hastalığı olanlarda da sık görülür.
Hashimoto Belirtileri ve Seyri
Semptomlar tiroid hasarının derecesine göre değişir. Erken evrede hiçbir belirti olmayabilirken, ilerleyen dönemlerde:
- Sürekli yorgunluk ve enerji düşüklüğü
- Sebepsiz kilo alımı ve kilo vermede zorluk
- Saç dökülmesi ve cilt kuruluğu
- Üşüme hissi (özellikle el-ayaklarda)
- Kabızlık ve sindirim sorunları
- Depresif ruh hali ve hafıza problemleri
- Adet düzensizlikleri ve kısırlık
- Kas ağrıları ve eklem sertliği görülebilir.
Tanı Yöntemleri
Teşhis için endokrinoloji uzmanı şu testleri ister:
- TSH, T3, T4 Testleri: Tiroid hormon seviyelerini ölçer. TSH genellikle yüksektir.
- Anti-TPO ve Anti-Tiroglobulin Antikorları: Otoimmün aktiviteyi gösteren temel belirteçlerdir.
- Tiroid Ultrasonu: Tiroid bezindeki yapısal değişiklikleri (heterojen görünüm) tespit eder.
Tedavi Yaklaşımları
- Hormon Replasman Tedavisi: Levotiroksin (Levotiron, Euthyrox) ile eksik tiroid hormonu tamamlanır. Doz, 3 aylık periyotlarla TSH düzeyine göre ayarlanır.
- Selenyum Takviyesi: Günde 200 mcg selenyum, anti-TPO antikorlarını %30-40 azaltabilir.
- Otoimmün Diyet Protokolü: Gluten, süt ürünleri ve işlenmiş gıdaların eliminasyonu.
- Stres Yönetimi: Kronik stresin kortizol düzeylerini düşürmek için meditasyon ve yoga.
Hashimoto’da Beslenme ve Yasaklı Gıdalar
- Önerilenler:
- İyotlu tuz yerine kaya tuzu (deniz tuzu)
- Omega-3 kaynakları (somon, ceviz)
- Antioksidan zengini sebzeler (brokoli, lahana – pişirilerek)
- Probiyotik besinler (ev yapımı turşu, kefir)
- Sınırlanması Gerekenler:
- Gluten içeren tahıllar (buğday, arpa)
- Süt ürünleri (laktoz intoleransı tetikleyebilir)
- Soya ürünleri (tiroid hormon emilimini engeller)
- İşlenmiş şeker ve trans yağlar
Komplikasyonlar ve İlişkili Hastalıklar
Tedavi edilmeyen Hashimoto; guatr, kalp yetmezliği, depresyon ve infertiliteye yol açabilir. Hamilelerde düşük riskini artırır. Sıklıkla birlikte görülen durumlar:
- Haşimoto ensefalopatisi (beyin sisi)
- Pernisiyöz anemi
- Adrenal yetmezlik
- Romatoid artrit
Yaşam Tarzı Önerileri
- Düzenli uyku (gece 23.00’ten önce yatış)
- Toksin maruziyetini azaltma (plastik, ağır metaller)
- Düşük tempolu egzersiz (yoga, yürüyüş)
- Ağır metal testi (civa, kurşun birikimi kontrolü)
Hangi Durumlarda Doktora Acilen Başvurulmalı?
- TSH >10 mIU/L olması
- Kalp çarpıntısı veya nefes darlığı
- Şiddetli depresyon belirtileri
- Boyunda ani büyüyen kitleler
Tedavi ömür boyu sürer ancak doğru ilaç kullanımı ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tamamen normal bir yaşam mümkündür. Tanı sonrası 6 ayda bir endokrinoloji kontrolü şarttır.
