Gomuk pipi (genu valgum), dizlerin birbirine değecek şekilde içe doğru çarpıklaşmasıyla karakterize bir ortopedik durumdur. Halk arasında "çarpık bacak" olarak bilinen bu yapısal bozukluk, özellikle çocuklarda görülmekle birlikte yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Diz eklemindeki açılanmanın nedenleri ve tedavi seçeneklerini detaylıca ele alalım.
Gomuk Pipi Neden Olur?
Gomuk pipinin gelişiminde birden fazla faktör rol oynar. Çocuklarda en sık görülen tipi fizyolojik genu valgumdur ve genellikle 2-5 yaş arasında belirginleşir. Bu durum büyüme sürecinin doğal bir parçasıdır ve çoğunlukla 7-8 yaşına kadar kendiliğinden düzelir. Patolojik nedenler arasında D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm, kemik displazileri, obezite, diz eklemini etkileyen travmalar veya enfeksiyonlar sayılabilir. Yetişkinlerde ise osteoartrit, romatoid artrit veya tedavi edilmemiş çocukluk çağı deformiteleri gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Dizlerin içe doğru çarpık duruşu ve ayak bileklerinde belirgin ayrıklık
- Yürüme sırasında dengede durmada zorluk veya paytak yürüyüş
- Merdiven çıkarken diz ağrısı ve çabuk yorulma
- Uzun süre ayakta kalınca bacaklarda ağrı
Tanı için ortopedi uzmanı fizik muayenede dizler arası mesafeyi (interkondiler açıklık) ölçer. Röntgen ile kemik açıları değerlendirilir. Altta yatan nedenin araştırılması için D vitamini, kalsiyum ve fosfor düzeylerine bakılabilir.
Tedavi Seçenekleri
- Gözlem ve Takip: Hafif fizyolojik vakalarda düzelme beklenirken düzenli kontrollerle açı ölçümü yapılır.
- Fizik Tedavi: Diz çevresi kasları güçlendiren egzersizler, denge eğitimi ve yürüyüş analizi ile düzeltme sağlanır.
- Ortez ve Tabanlık: Özel tasarlanmış ayakkabı içi destekleri ve gece atelleri kullanılır.
- Cerrahi Müdahale: Şiddetli vakalarda (dizler arası 10 cm’den fazla açıklık) osteotomi ile kemik düzeltmesi yapılır.
Risk Grupları ve Komplikasyonlar
Obez çocuklar ve ergenler risk altındadır. Tedavi edilmeyen vakalarda erken dönemde diz osteoartriti, menisküs yırtıkları ve eklem kıkırdağı hasarı gelişebilir. Özellikle tek taraflı çarpıklıkta bacak boyu eşitsizliği ortaya çıkabilir.
Korunma ve Önlemler
- Çocuklarda D vitamini takviyesi ve kalsiyumdan zengin beslenme
- Obeziteyi önleyecek fiziksel aktivite düzeni
- Erken yürüteç kullanımından kaçınma
- Düzenli ortopedik muayeneler
Günlük Yaşam Önerileri
Bisiklet sürmek, yüzme ve pilates gibi düşük etkili egzersizler dizlere binen yükü azaltır. Sert zeminlerde uzun süre ayakta kalmaktan kaçınılmalı, uygun ayakkabı seçimine dikkat edilmelidir.
