D-Dimer, kan pıhtılaşma sisteminin aktivasyonu sırasında ortaya çıkan bir proteindir. Vücutta pıhtı oluşumu ve ardından bu pıhtının parçalanması sürecinde üretilir. Bu test, özellikle tromboz şüphesi olan durumlarda kilit tanı aracı olarak kullanılır. İşte D-Dimer testinin klinik önemi ve yorumlanmasına dair detaylar:
D-Dimer Testi Ne Zaman İstenir?
D-Dimer testi başlıca şu durumlarda talep edilir:
- Derin ven trombozu (DVT) şüphesinde (bacakta şişlik, ağrı, kızarıklık)
- Pulmoner emboli (PE) belirtileri (ani nefes darlığı, göğüs ağrısı)
- Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) tanısı için
- İnme veya kalp krizi sonrası takipte
- COVID-19 gibi enfeksiyonlarda pıhtılaşma riskinin değerlendirilmesi
Normal Değer Aralığı ve Testin Çalışma Prensibi
D-Dimer için kabul edilen normal referans aralığı laboratuvara göre değişmekle birlikte genellikle 0-500 µg/L FEU (Fibrinojen Eşdeğer Ünite) arasındadır. Test, kandaki D-Dimer proteinine bağlanan monoklonal antikorlar kullanılarak ölçülür. Sonuçlar 1-2 saat içinde çıkar.
D-Dimer Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Yüksek D-Dimer seviyeleri vücutta anormal pıhtı oluşumuna işaret eder:
- Tromboembolik Olaylar: DVT, PE, serebral ven trombozu
- Koagülopati: DIC, antifosfolipid sendromu
- Enfeksiyonlar: Sepsis, COVID-19, pnömoni
- Neoplastik Hastalıklar: Özellikle metastatik kanserler
- Diğer Nedenler: Gebelik, travma, karaciğer hastalığı, romatolojik hastalıklar
Düşük D-Dimer Değerinin Klinik Önemi
D-Dimer seviyelerinin normal sınırlarda olması, akut tromboz olasılığını büyük ölçüde dışlar. Özellikle düşük klinik olasılığa sahip hastalarda, D-Dimer normal ise ileri görüntüleme (BT anjiyografi) gerekmeyebilir.
Testin Sınırlamaları ve Yanıltıcı Sonuçlar
- Yalancı Pozitiflik: Yaşlılarda, gebelerde, enfeksiyon varlığında, romatoid faktör yüksekliğinde
- Yalancı Negatiflik: Antikoagülan kullananlarda, erken dönem trombozlarda
- Önemli Not: Testin negatif prediktif değeri yüksek, pozitif prediktif değeri düşüktür. Yüksek sonuç her zaman pıhtı varlığını kanıtlamaz.
Tedaviye Etkisi ve Takip Süreci
- Antikoagülan Tedavi: Yüksek D-Dimer + tromboz bulguları varsa heparin/warfarin başlanır.
- Takip: DIC hastalarında seri D-Dimer ölçümleri tedavi yanıtını değerlendirmede kullanılır.
- Prognoz: COVID-19’da yüksek D-Dimer, mortalite riskiyle doğru orantılıdır.
D-Dimer Testi Nasıl Yapılır?
Açlık gerektirmeyen basit bir kan testidir. Kol damarından alınan örnek, sitratlı tüpe konularak laboratuvara gönderilir. Sonuçlar aynı gün içinde çoğu sağlık kuruluşunda raporlanır.
Hangi Doktorlar İsteyebilir?
- Acil servis hekimleri (akut nefes darlığı şikayetlerinde)
- Kardiyologlar (miyokard enfarktüsü ayırıcı tanısında)
- Hematologlar (pıhtılaşma bozukluklarının takibinde)
- Göğüs hastalıkları uzmanları (pulmoner emboli şüphesinde)
Bu test, pıhtılaşma bozukluklarının tanı ve takibinde vazgeçilmez bir araç olmakla birlikte sonuçlar mutlaka klinik bulgular ve diğer tetkiklerle birlikte değerlendirilmelidir.
