D Dimer

D Dimer Nedir?

Kalpten akciğere giden atardamarlardan birinde pıhtı oluşması ve tıkanmasına “pulmoner emboli” ya da “akciğer embolisi” adı verilmektedir. D dimer, pulmoner emboli varlığından şüphelenilen hastalar için yapılan bir tetkiktir. Oluşan pıhtının parçalanmasıyla kana bir madde salınmaktadır. D dimer testi ile kan alınarak, bu madde ölçülmektedir. Ölçüm sonucunda derin ven trombozu ve venöz tromboemboli hakkında bilgi edinilmektedir. 

D Dimer Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Normal şartlar altında d dimer değerlerinin 250 mcg/L’nin altında olması gerekmektedir.250 mcg/L’den yüksek sonuçlar alınması ise “d dimer yüksekliği” olarak adlandırılmaktadır. 500 mcg/L – 1000 mcg/L arasındaki değerler orta düzeyli bir hastalık belirtisidir. 1000 mcg/L üzerindeki değerler ise ciddi düzeyli bir hastalık olduğunu göstermektedir. Ancak d dimer referans aralığı, testin yapıldığı laboratuvara göre değişiklik gösterebilmektedir. Kullanılan kit ve laboratuvar cihazlarından kaynaklanan küçük farklılıklar görülebilmektedir.

D Dimer Nasıl Ölçülür?

D dimer, hastadan alınan kanın hematoloji laboratuvarlarında incelenmesi ve değerlendirilmesiyle sonuç alınan bir testtir. Genellikle acil servis ya da yoğun bakım hastalarından istenen bir tetkiktir. Şüphelenilen pıhtının oluşmasından sonra 3 gün içinde yapılması halinde testten sonuç alınabilmektedir. 

D dimer kantitatif değerlendirme sonucunda vücut içerisinde miktar ölçülerek tanı koyulmaktadır.

Hamilelikte D Dimer Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelikte olması gereken d dimer düzeyinin belli bir referans aralığı bulunmamaktadır. Ancak gebelikte d dimer yüksekliği olması normal bir durumdur. Özellikle hamileliğin 2. trimesterinde ve 3. trimesterinde olmak üzere değerler gittikçe artmaktadır. Hamileliğin 20. haftasından itibaren de hastaların yarısında d dimer yüksekliği görülmektedir. 

D Dimer Düşüklüğü

D dimerin düşük olması testin negatif olduğu anlamına gelmektedir. Yani hastada büyük ihtimalle pulmoner emboli veya derin ven trombozu olmadığını düşündürmektedir. Ancak yalancı negatif sonuç alınmasına neden olan bazı durumlar da bulunmaktadır. Bunlar kumadin tedavisi görmek, şüphelenilen olayın üzerinden 3 günden fazla zaman geçmesi ve pıhtının küçük olması gibi durumlar olarak bilinmektedir. Bu durumların olması halinde ek tetkikler de istenebilmektedir.

D Dimer Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıklar Nelerdir?

250 mcg/L’den yüksek sonuçların alınması “d dimer yüksekliği” olarak adlandırılmaktadır. D dimer yüksekliği testin pozitif olduğu anlamına gelmektedir. Bu durumda kişide pulmoner emboli ve derin ven tromboz varlığını düşündürmektedir. Düzey arttıkça, pıhtı olma ihtimali de o kadar artmaktadır. Ancak d dimer yükselten başka durumların var olması halinde de pozitif sonucu elde edilebilmektedir. Bu nedenle d dimer testi tanı koymak için yeterli değildir, ek tetkikler yapılarak sonucun doğrulanması gerekmektedir. 

Hastada pulmoner emboli veya derin ven tromboz olmamasına rağmen d dimeri yükselten bazı durumları bulunmaktadır. D dimerin yükselmesine neden olan durumlar aşağıdaki gibidir;

• Pnömoni
• Gebelik
• 70 yaş üstü kişiler
• Kanser
• Sepsis
• Ameliyatların sonrası
• Karaciğer hastalıkları
• Enfeksiyonlar
• Travmalar
• Romatoid artrit
• Aort yırtılması

D Dimer Yüksekliği Belirtileri

D dimer yüksekliği nefes darlığına neden olmaktadır. Hastada akciğer embolisi olması halinde d dimer yüksekliği görülmektedir. Bu hastalığın belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Öksürük (kanlı ve balgamlı olabilir)
• Sırt ağrıları
• Halsizlik ve sersemlik
• Baş dönmeleri ve bayılma
• Fazla terleme
• Dudakların ve tırnakların morarması – mavileşmesi
• Bazen kalp atışlarının hızlanması
• Nemli cilt

D Dimer Yüksekliği Tedavisi

D dimer yüksekliğinin tedavisi için akciğer embolisi tedavisi uygulanmaktadır. Bunun için öncelikle hastaya pıhtı eritici ilaç verilmektedir. Bu işlemin yapılamadığı hastalar için ise kasıktan yerleştirilen kateter ile tıkanmış olan damara ulaşılır. Bu damara ulaşıldıktan sonra pıhtı temizlenmektedir. Bu işlem sonrasında da en az 6 ay boyunca hastanın pıhtılaşma azaltıcı ilaçlar kullanması gerekmektedir. İlaç kullanımı yüksek riskli hastalar için önem kazanmaktadır ve yaşam boyu kullanılması gerekebilmektedir. 

D Dimer Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

D dimer yüksekliği olan hastaların ilaç kullanımının yanında uyabileceği bazı öneriler bulunmaktadır. D dimer yüksekliği olan hastalar için verilen tavsiyeler aşağıdaki gibidir;

• Kan akışkanlığının bozulmaması için vücudun ihtiyacı kadar su içilmesi gerekmektedir. Bunun yanında bol bol sıvı tüketilmesi gerekmektedir.
• İlaçların reçete edildiği şekilde kullanımına devam edilmesi ve aksatılmaması gerekmektedir.
• Aniden ortaya çıkan nefes darlığı, göğüs ağrıları ve öksürme durumlarıyla karşılaşılması halinde hemen doktora başvurulması gerekmektedir.
• Bacaklarda şişme, hassasiyet, ağrı, ısı artışı ve kızarıklık gibi durular görülmesi halinde de doktorun bilgilendirilmesi gerekmektedir. 
• Sigara kullanılmaması gerekmektedir.
• Aşırı kilolu hastaların kilo vermesi ve sağlıklı ölçülere düşmesi gerekmektedir.

D Dimer Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

D dimer yüksekliğine neden olan pulmoner emboli, derin ven trombozu, venöz tromboemboli gibi durumlar ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Akciğer embolisi tedavi edilse bile tekrar etme riski bulunan bir hastalıktır. Ancak tedavi edilen akciğer embolisinin tekrar etme riskinin %1’den daha düşük olduğu bilinmektedir. Bu durumların tedavi edilmemesinin hayatı tehdit eden, çok ciddi sonuçları olabilmektedir. Tedavi edilmesi halinde ise ölüm riskinin %3’ten daha düşük olduğu bilinmektedir.