- kromozom bozuklukları, insan vücudundaki kromozomlardan birinde meydana gelen genetik anomalileri ifade eder. Bu bozukluklar, kromozomun bir kısmının silinmesi (delesyon), kopyalanması (dublikasyon) veya yapısal değişiklikler şeklinde ortaya çıkabilir. En yaygın görülen formu olan 22q11.2 delesyon sendromu (DiGeorge Sendromu), yaklaşık her 4.000 doğumda bir görülür ve çoklu organ sistemlerini etkiler.
22. Kromozom Bozukluklarının Nedenleri
Bu bozukluklar genellikle kalıtsal olmaktan çok spontan genetik mutasyonlar sonucu gelişir. Ana risk faktörleri şunlardır:
- Anne veya babada dengeli translokasyon taşıyıcılığı
- İleri yaşta gebe kalma (35 yaş üstü)
- Radyasyon veya toksik kimyasallara maruziyet
- Ailede kromozomal bozukluk öyküsü
Belirtiler ve Klinik Tablo
Hastalığın semptomları, etkilenen kromozom bölgesine göre değişiklik gösterir:
- Kardiyovasküler sorunlar: Kalp delikleri (VSD), aort anormallikleri
- Yüz anomalileri: Küçük çene, düşük kulaklar, damak yarığı
- Bağışıklık yetmezliği: Tekrarlayan enfeksiyonlar, timus hipoplazisi
- Nörolojik bulgular: Öğrenme güçlüğü, psikiyatrik bozukluklar, hipotoni
- Endokrin problemler: Hipokalsemi (kalsiyum düşüklüğü), tiroid disfonksiyonu
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci çok aşamalıdır:
- Prenatal Tarama: Gebelikte fetal DNA testi (NIPT), detaylı ultrason
- Doğum Sonrası: FISH (Floresan İn Situ Hibridizasyon), kromozom mikrodizisi
- Klinik Değerlendirme: Kalp ekosu, immünolojik testler, gelişimsel değerlendirme
- Aile Taraması: Taşıyıcılık testleri
Tedavi ve Yönetim
Tedavi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir:
- Cerrahi Müdahaleler: Kalp defektleri veya damak yarığı onarımı
- İlaç Tedavisi: Kalsiyum takviyeleri, immünoglobülin replasmanı
- Destek Terapileri: Konuşma terapisi, özel eğitim programları, fizyoterapi
- Psikiyatrik Destek: DEHB, şizofreni veya anksiyete için psikotrop ilaçlar
Hastalığın Seyri ve Komplikasyonlar
Erken müdahale ile yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir. Olası komplikasyonlar:
- Ağır enfeksiyonlar (pnömoni, sepsis)
- Nöbetler ve epilepsi
- Otoimmün hastalıklar (romatoid artrit)
- Büyüme geriliği
Genetik Danışmanlık ve Korunma
Aile planlamasında kritik rol oynar:
- Taşıyıcı çiftlere preimplantasyon genetik tanı (PGT) önerilir
- Gebelikte amniyosentez ile doğrulama
- Riskli gebeliklerde perinatoloji takibi
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Tekrarlayan enfeksiyonlar veya gelişim geriliği
- Beslenme güçlüğü ve nedensiz nöbetler
- Kalp üfürümü veya solunum sıkıntısı
- Psikiyatrik semptomlar (anksiyete, halüsinasyonlar)
