Zollinger-Ellison Sendromu (ZES), nadir görülen ve sindirim sistemini ciddi şekilde etkileyen bir hastalıktır. Gastrinoma adı verilen tümörlerin aşırı gastrin hormonu üretmesi sonucu mide asidi salgısı artar, bu da tekrarlayan ülserlere ve komplikasyonlara yol açar. Bu makalede, Zollinger-Ellison Sendromu’nun nedenleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçeneklerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Zollinger-Ellison Sendromu Nedir?
ZES, genellikle pankreas veya onikiparmak bağırsağında (duodenum) gelişen gastrinomların neden olduğu bir durumdur. Bu tümörler, gastrin hormonunu kontrolsüz şekilde salgılayarak mide asit üretimini artırır. Aşırı asit, mide ve ince bağırsakta tekrarlayan ülserlere, yemek borusunda hasara ve ishale neden olabilir. Vakaların %25-30’u Multiple Endokrin Neoplazi Tip 1 (MEN1) adı verilen genetik bir sendromla ilişkilidir.

Zollinger-Ellison Sendromu Belirtileri
Hastalığın belirtileri genellikle mide asidi fazlalığıyla ilişkilidir:

• Şiddetli mide ağrısı: Özellikle yemeklerden sonra artan, yanma hissiyle karakterize ağrı.
• Kronik ishal: Yağlı veya sulu dışkılama, bazen elektrolit dengesizliğine yol açar.
• Yemek borusunda yanma (reflü): Asidin yemek borusuna kaçması nedeniyle göğüste ağrı.
• Kusma veya dışkıda kan: Ülserlerin kanaması sonucu ortaya çıkabilir.
• Sebepsiz kilo kaybı: Sindirim ve emilim bozukluklarına bağlı gelişir.

Teşhis Yöntemleri
ZES tanısı, klinik bulgular ve laboratuvar testleriyle konulur:

1. Serum Gastrin Düzeyi: Açlık gastrin seviyesi genellikle 1000 pg/mL’nin üzerindedir (normal: <100 pg/mL).
2. Sekretin Stimülasyon Testi: Sekretin enjeksiyonu sonrası gastrin seviyesinde belirgin artış gözlenir.
3. Endoskopi: Mide ve duodenumdaki ülserlerin görüntülenmesi için kullanılır.
4. Görüntüleme: BT, MRI veya Octreotide sintigrafisi ile tümör lokalizasyonu belirlenir.

Tedavi Seçenekleri
Tedavi, asit üretimini kontrol altına almak ve tümörleri hedeflemek üzere iki ana başlıkta planlanır:

• Proton Pompa İnhibitörleri (PPI): Omeprazol, pantoprazol gibi ilaçlar asit salgısını baskılar. Dozlar standart ülser tedavisinden 3-4 kat yüksek olabilir.
• Cerrahi: Tümörün lokalize olduğu durumlarda cerrahi ile çıkarılması tercih edilir. Metastatik vakalarda bu seçenek sınırlıdır.
• Somatostatin Analogları: Octreotide gibi ilaçlar hormon salınımını azaltır.
• Kemoterapi: İlerlemiş veya metastatik gastrinomalarda streptozosin + 5-FU kombinasyonu kullanılır.

Yaşam Tarzı ve Beslenme Önerileri

• Asitli Yiyeceklerden Kaçının: Baharatlı gıdalar, kafein ve alkol ülser semptomlarını şiddetlendirebilir.
• Küçük Porsiyonlar Tüketin: Mide asidinin aşırı uyarılmasını önlemek için sık ve az yemek yiyin.
• Stres Yönetimi: Stres, asit üretimini artırabileceğinden yoga veya meditasyon önerilir.

Zollinger-Ellison Sendromu ile Yaşam
Hastalığın kronik doğası nedeniyle düzenli takip önemlidir. Endoskopik kontroller ve gastrin seviye ölçümleri ile tedavi etkinliği değerlendirilir. MEN1 sendromu olan hastalar için paratiroid ve hipofiz bezi taramaları da gereklidir.