Yüz lekeleri, ciltte melanin pigmentinin düzensiz dağılımı sonucu oluşan renk değişimleridir. Estetik kaygılara yol açan bu lekeler; güneş maruziyeti, hormonal değişimler veya genetik faktörlerle tetiklenebilir. İşte yüz lekelerinin türleri, tedavi seçenekleri ve korunma yöntemleri:
Yüz Lekesi Türleri ve Özellikleri
- Melazma (Gebelik Lekesi): Alın, yanak ve dudak üstünde simetrik kahverengi lekeler. Hormonal değişimler ve UV ışınlarıyla artar.
- Lentigo (Güneş Lekesi): Eller, yüz ve dekoltede görülen 1-3 cm çapında koyu lekeler. Kronik güneş hasarı kaynaklıdır.
- Postinflamatuar Hiperpigmentasyon: Sivilce, egzama sonrası koyulaşan lekeler. Koyu tenlilerde daha belirgindir.
- Çiller: Genetik yatkınlıkla ilişkili, açık kahverengi noktacıklar. Yaz aylarında koyulaşır.
Leke Oluşumunu Tetikleyen Faktörler
Güneş ışınları (UV-A/UV-B), leke oluşumunda en kritik rolü oynar. Diğer tetikleyiciler arasında gebelik, doğum kontrol hapları, tiroit bozuklukları, bazı antibiyotikler (tetrasiklin), kozmetik ürünlerdeki tahriş edici kimyasallar ve stres yer alır. 40 yaş üstü bireylerde lekelerin görülme sıklığı %70’e ulaşır.
Teşhis Yöntemleri
Dermatologlar önce Wood Lambası incelemesi yapar:
- Epidermal lekeler: Kahverengi, UV ışın altında belirginleşir.
- Dermal lekeler: Gri-mavi, ışın altında soluk.
Derin lekelerde dermoskopi veya deri biyopsisi gerekebilir. Hormonal kaynaklı şüphede endokrinoloji konsültasyonu önerilir.
Etkili Tedavi Seçenekleri
- Topikal Kremler:
- Hidrokinon (%2-4): Melanin üretimini baskılar.
- Retinoidler: Hücre yenilenmesini hızlandırır.
- C vitamini: Antioksidan etkiyle lekeleri açar.
- Klinik Prosedürler:
- Kimyasal Peeling: Glikolik asit veya TCA ile ölü tabaka soyulması.
- Lazer Tedavileri: Q-switch Nd:YAG lazer, melanini hedef alır.
- PRP (Plateletten Zengin Plazma): Cilt yenilenmesini uyarır.
- Doğal Destekler:
- Mezoterapi ile hyaluronik asit/glutatyon kombinasyonu.
- Yeşil çay özütü içeren seroterapi ürünleri.
Korunma ve Bakım İpuçları
- Güneş Koruma: SPF 50+ içeren mineral filtreli kremler (her 3 saatte bir yenileyin).
- Kozmetik Seçimi: Leke açıcı niacinamide (B3) ve arbutin içeren gece kremleri.
- Beslenme: C vitamini (portakal, biber) ve E vitamini (badem, avokado) takviyesi.
- Hijyen: Sivilce sıkmaktan kaçının, yüzü sert ovmayın.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Gidilmeli?
- Leke kenarlarında düzensizlik veya renk değişimi.
- Ani büyüme, kaşıntı veya kanama.
- Lekelerin sosyal yaşamı etkileyecek boyuta ulaşması.
Tedavi süreci 3-6 ay gerektirebilir. Dermatoloji uzmanı, lekelerin tipine ve derinliğine göre kişiselleştirilmiş protokol oluşturur.
