Yüz koru hastalığı (Bell paralizisi), yüz sinirinin ani fonksiyon kaybı sonucu oluşan geçici yüz felcidir. Genellikle tek taraflı gelişen bu durum, her yaş grubunda görülebilse de 15-60 yaş aralığında daha sık ortaya çıkar. Viral enfeksiyonların tetiklediği düşünülen bu rahatsızlık, yüz kaslarında kontrol kaybıyla karakterizedir.
Yüz Koru Hastalığının Nedenleri
Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, herpes simpleks virüsünün yüz sinirinde ödeme yol açması en güçlü teoridir. Diğer risk faktörleri arasında diyabet, gebelik (özellikle üçüncü trimester), üst solunum yolu enfeksiyonları ve bağışıklık sistemi bozuklukları yer alır. Soğuk hava maruziyeti ve stresin de tetikleyici olabileceği düşünülmektedir.
Belirtiler ve İlerleyiş
Semptomlar aniden başlar ve 48 saat içinde maksimum şiddete ulaşır. En tipik belirti, alın dahil yüzün bir yarısında kas kontrolünün kaybolmasıdır. Göz kırpma ve kapatmada zorluk, ağız köşesinde sarkma, tükürük kontrolünün bozulması ve tat duyusunda değişiklikler sık görülür. Nadiren kulak arkasında ağrı veya sese hassasiyet gelişebilir.
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik muayene ile konulur. Hekim yüz kaslarının hareketini değerlendirir. Ayırıcı tanı için EMG (elektromiyografi), MR veya kan testleri istenebilir. Özellikle inme gibi acil durumları ekarte etmek önemlidir.
Tedavi Yaklaşımları
- Kortikosteroidler: Prednizon gibi ilaçlar ilk 72 saatte başlanırsa sinir hasarını %70 azaltır.
- Antiviral Tedavi: Asiklovir, valasiklovir gibi ilaçlar viral enfeksiyon şüphesinde eklenir.
- Fizik Tedavi: Yüz masajı ve elektrik stimülasyonu kas atrofisini önler.
- Göz Koruma: Kornea hasarını önlemek için suni gözyaşı ve gece bandajı kullanımı şarttır.
İyileşme Süreci
Hastaların %80’i 3-6 haftada tamamen düzelir. Yaşlılarda ve şeker hastalarında iyileşme 6 aya kadar uzayabilir. %5-10 vakada kalıcı asimetri veya istemsiz kas kasılmaları (sinir kılıfı hasarına bağlı) gelişebilir.
Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler
- Sakız çiğneyerek yüz kaslarını çalıştırmak
- Islık çalma veya balon şişirme egzersizleri
- Sıcak kompres uygulamaları
- B kompleks vitaminleri (özellikle B12) takviyesi
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
Çift görme, konuşma bozukluğu, kol-bacak güçsüzlüğü gibi nörolojik bulgular varsa, bu inme işareti olabilir. Ayrıca yüzde tam his kaybı veya idrar tutamama durumunda acil servise başvurulmalıdır.
Korunma ve Risk Azaltma
Stres yönetimi, düzenli uyku ve bağışıklık sistemini güçlendiren beslenme önemlidir. Soğuk havalarda yüzü şapka-şalla korumak ve diyabet kontrolü riski azaltır.
