Yumurtalıkların yavaş çalışması (düşük over rezervi), kadınlarda yumurta sayısı ve kalitesinin beklenenden erken azalmasıdır. Bu durum, doğurganlığı etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. İşte tüm yönleriyle yumurtalık temposu yavaşlığı:
Yumurtalık Yavaşlığı Nedir?
Yumurtalıklar, normalde belirli bir yumurta rezerviyle doğan kadınlarda bu rezervin yaşa bağlı olmadan erken tükenmesidir. Adet düzensizliği, kısırlık veya erken menopoz belirtileriyle kendini gösterir. 35 yaş altı kadınların %1’inde, 40 yaş altında ise %10’unda görülebilir.
Nedenleri Nelerdir?
- Genetik Faktörler: Frajil X sendromu, Turner sendromu taşıyıcılığı
- Otoimmün Hastalıklar: Tiroidit, romatoid artrit
- Çevresel Etkenler: Kemoterapi/radyoterapi, sigara kullanımı
- Cerrahi Müdahaleler: Yumurtalık kisti operasyonları
- Endometriozis: Yumurtalık dokusuna zarar veren çikolata kistleri
Belirtiler Nasıl Anlaşılır?
- Adet döngüsünün kısalması (21 günden az) veya seyrek adet görme
- Ani sıcak basmaları, gece terlemeleri
- Vajinal kuruluk ve cinsel ilişkide ağrı
- Gebe kalamama (1 yılı aşan denemeler)
- AMH hormon seviyesinde düşüklük (0.5 ng/ml altı)
Teşhis Yöntemleri
-
Hormon Testleri:
- AMH (Anti-Müllerian Hormon): Rezervin en güvenilir göstergesi
- FSH (3. gün): 10 IU/L üzeri risk işareti
- Estradiol: Yüksekliği rezerv azalmasıyla ilişkili
-
Ultrasonografi:
- Antral folikül sayısı (AFC): 5-7’den az olması
- Yumurtalık hacminde küçülme
Tedavi Seçenekleri
- Doğurganlık Koruma: Embriyo veya yumurta dondurma
- Ovülasyon İndüksiyonu: Klomifen sitrat veya gonadotropinlerle yumurtlama uyarımı
- Tüp Bebek (IVF): Düşük rezervli kadınlarda özellikle mikrodoz protokolleri
- Hormon Replasmanı: Erken menopoz semptomları için östrojen-progesteron
- Tamamlayıcı Tedaviler: DHEA takviyesi, koenzim Q10
Yaşam Tarzı Önerileri
- Sigara ve alkolden kesinlikle uzak durulmalı
- Antioksidan zengini beslenme (ceviz, nar, koyu yeşil sebzeler)
- Düzenli uyku ve stres yönetimi (yoga, meditasyon)
- Obezite varsa kilo kontrolü (VKİ 18-25 aralığı)
Gebelik Şansını Artıran Faktörler
- 35 yaş öncesi teşhis alanlarda IVF başarısı %20-30
- Donör yumurta ile gebelik oranları %50’ye ulaşabilir
- Embriyoskop (time-lapse) gibi ileri laboratuvar teknikleri
Sık Sorulan Sorular
"Rezervim düşük, hiç çocuğum olmayacak mı?"
AMH düşüklüğü gebe kalamayacağınız anlamına gelmez. Doğal yollarla gebelik mümkün olmasa da tüp bebekle başarı şansı vardır.
"Tedavi ne kadar sürer?"
Yumurtlama tedavileri 1-3 ay, tüp bebek süreci ise 2-4 haftada tamamlanır.
"Bitkisel takviyeler işe yarar mı?"
Bilimsel kanıtı olan tek destek DHEA’dır. Diğer ürünlerin etkinliği kanıtlanmamıştır.
Bu durumla mücadelede erken teşhis kritik önem taşır. Adet düzensizliği veya gebe kalamama şikayetiniz varsa, kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurarak AMH testi yaptırmanız önerilir.
