Yumurtalık tümörleri, kadın üreme sisteminde yumurtalıklarda (overlerde) gelişen anormal hücre çoğalmalarıdır. İyi huylu (benign) ve kötü huylu (malign) olarak sınıflandırılırlar. Erken evrede belirti vermeyen bu tümörler, ilerledikçe karın ağrısı, şişkinlik gibi semptomlarla kendini gösterebilir. İşte yumurtalık tümörlerinin türleri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri:
Yumurtalık Tümörlerinin Türleri
Yumurtalık tümörleri üç ana kategoride incelenir. Epitelyal tümörler en yaygın olanıdır ve yumurtalık yüzeyindeki hücrelerden kaynaklanır. Bu grup seröz, müsinöz ve endometrioid alt tiplerini içerir. Germ hücreli tümörler ise yumurta üreten hücrelerde başlar ve genç kadınlarda daha sık görülür. Stromal tümörler hormon üreten dokulardan gelişir ve östrojen veya testosteron salgılayabilir.
Belirtiler ve İşaretler
Yumurtalık tümörleri erken evrede sessiz seyreder. İlerleyen dönemlerde karında şişkinlik ve dolgunluk hissi en tipik semptomdur. Pelvik bölgede ağrı veya baskı hissi, sık idrara çıkma ihtiyacı ve sindirim problemleri (hazımsızlık, kabızlık) diğer önemli belirtiler arasındadır. Menopoz sonrası kanama veya adet düzensizlikleri hormon salgılayan tümörlerde görülebilir. İştah kaybı ve açıklanamayan kilo kaybı ise ileri evreye işaret eder.
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci jinekolojik muayene ile başlar. Transvajinal ultrason, tümörün boyutunu ve yapısını değerlendirmede altın standarttır. CA-125, HE4 gibi tümör belirteçleri kan testleriyle ölçülür. Manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) metastaz araştırması için kullanılır. Kesin tanı için laparoskopi veya laparotomi ile alınan doku örneğinin patolojik incelemesi gereklidir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi stratejisi tümörün tipine, evresine ve hastanın yaşına göre belirlenir. Cerrahi, tedavinin temelini oluşturur. Histerektomi (rahim alınması) ve bilateral salpingo-ooforektomi (her iki yumurtalık ve tüplerin çıkarılması) sıklıkla uygulanır. Erken evrede genç hastalarda fertilite koruyucu cerrahi mümkün olabilir. Kemoterapi, cerrahi sonrası malign tümörlerde standart tedavidir. Karboplatin ve paklitaksel en yaygın kullanılan ilaçlardır. Hormon tedavisi, östrojen reseptör pozitif tümörlerde etkilidir.
Risk Faktörleri ve Korunma
Ailesel yatkınlık (BRCA1/BRCA2 gen mutasyonu) önemli bir risk faktörüdür. Hiç doğum yapmamış olmak veya geç menopoz riski artırır. Endometriozis ve obezite de predispozan faktörler arasındadır. Korunmada doğum kontrol hapı kullanımı riski %50 azaltır. Düzenli jinekolojik kontroller ve transvajinal ultrason takipleri erken teşhis için kritiktir. Yüksek riskli bireylerde profilaktik ooferektomi önerilebilir.
Tedavi Sonrası Takip
Tedavi tamamlandıktan sonra ilk 2 yıl 3 ayda bir muayene ve CA-125 testi yapılır. Fizik muayene ve görüntüleme yöntemleri nüks erken saptamada önemlidir. Menopoz semptomları için hormon replasman tedavisi dikkatle planlanır. Psikolojik destek ve yaşam kalitesini artırıcı terapiler iyileşme sürecini destekler.
Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Antioksidan bakımından zengin besinler (lahana, çilek, ceviz) tüketilmesi önerilir. Düzenli fiziksel aktivite bağışıklık sistemini güçlendirir. Sigara ve alkolden kaçınmak tedavi etkinliğini artırır. Stres yönetimi için yoga ve meditasyon gibi tekniklerden faydalanılabilir.
