Yumurta Çatlaması

Yumurta Çatlaması Nedir?

Yumurta çatlaması yumurtalık içerisindeki üreme hücresinin serbest kalmasını ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır. Sağlıklı kadınlarda ergenlik dönemi sonrası her 28 günde bir yumurta yeterli olgunluğa ulaşarak serbest bırakılır. Folikülün çatlaması ile serbestleşen yumurta fallop tüpleri tarafından tutulur ve rahime doğru yol alır. Süresi farklılık göstermekle birlikte yumurtanın fallop tüpleri tarafından tutulmasının ardından rahime ulaşana kadarki süreçte sperm hücreleri ile karşılaşması durumunda döllenme olur ve gebelik gerçekleşebilir. Sperm hücresi yokluğunda ise yumurta hücresi atılır.

Yumurta çatlaması yani ovulasyonun önemi gebelik için en yüksek şansı içeren dönem olmasıdır. Yumurta çatlaması sonrası yaklaşık 24 saat kadar canlı kalan yumurta bu süreçte spermle karşılaşırsa gebelik gerçekleşebilir. Bu dönem genellikle bir adet döngüsünün tam ortasına yani bir adetten sonraki 14. güne denk gelmektedir. Karın alt kısmında ağrı, yumurta akı kıvamında akıntı, lekelenme şeklinde yumurta çatlaması kanaması, vücut ısısı değişiklikleri yumurta çatlaması belirtileri arasında yer almaktadır. Yumurta çatlaması hesaplaması ve belirtileri takip ederek gerçekleştirilen cinsel ilişki sağlıklı kadınlarda gebe kalma şansını artırmaktadır. 

Yumurta Çatlatma Tedavisi Nedir?

Yumurta çatlamasının tıbbi müdahaleler ile tetiklenmesine yumurta çatlatma tedavisi veya ovulasyon indüksiyonu adı verilmektedir. Gebelik oluşumunu desteklemek amacıyla kullanılan yöntemlerden biridir. Oral veya enjekte ilaçlarla gerçekleştirilen nispeten basit bir doğurganlık tedavisidir.

Yumurta Çatlatma Tedavisi Kimlerde Kullanılır?

Sağlıklı kadınlarda doğumdan itibaren yumurtalıklarda var olan yumurta hücreleri ergenlikten sonra menopoz dönemine kadar her ay 1 adet olacak şekilde olgunlaşarak salınır. Adet döngüsü olarak bilinen bu süreç aynı zamanda gebe kalmaya imkan sağlar. Büyük oranda hormonların etkisi altındaki bu süreç çeşitli nedenlere bağlı olarak aksaklıklara uğrayabilir. Bu durumda yumurta gelişimi veya yumurtlama süreci aksayacağından düzensiz yumurta çatlaması görülebilir.

Yumurta çatlatma tedavisi:

• Adet düzensizliği olan
• Menopoza girmediği halde adet göremeyen
• Açıklanamayan kısırlığı olan
• Rahim ve yumurtalık sağlığı korunmuş kişilere
• Polikistik over hastalığına bağlı adet sorunu yaşayan bireylerde çocuk sahibi olmaya yardımcı olabilir.

Yumurta Çatlatma Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yumurta çatlatma iğnesi olarak da adlandırılan yumurta çatlatma tedavisi yumurtalık içerisinde üreme hücrelerinin gelişimini, salınımını ve sonrasında sperm hücresi ile buluşmasını kapsayan bir süreçtir. Tüm bu süreç hormonların kontrolü ile gerçekleştirilmektedir.

1.Adım

Hiç adet görmeyen veya adet düzensizliği olan kadınlarda sürecin ilaç tedavileri ile desteklenmesi gerekmektedir. Bu amaçla folikülasyonu uyaran hormonlar birincil olarak kullanılır. Ayrıca adet görmeye engel olan durumların (PCOS gibi) tedavi edilmesi gerekmektedir. 

Bu süreçte yaygın olarak kullanılan ilaçlar:

• Klomifen Sitrat: Üreme organlarının uyarılması ve hormonlarının düzenlenmesinden sorumlu hipofiz bezi üzerine etki göstererek FSH ( Folikül Stimüle Edici Hormon) üretimini artırır. 
• Gonadotropinler: FSH ve LH yumurta oluşumu, adet döngüsü ve gebelik oluşumu ile yakından ilişkili hormonlardır. Hormon dengesizliğine bağlı sorunlar dışardan günlük enjeksiyonlar ile ortadan kaldırılabilir.
• İnsan Koryonik Gonadotropin (HCG): Yumurta olgunlaştıktan sonra yumurtlamayı uyarıcı özellik gösterir.
• İnsülin Duyarlılaştırıcılar: İnsülin direncine bağlı Polikistik Over Sendromu gibi durumların yumurtlamaya engel olmasını önler.

Son adetin ilk gününden itibaren kişiye uygun ilaçlar oral ve enjeksiyon yoluyla kullanılmaya başlanır. Bu süreçte yumurtalıkların tedaviye verdiği yanıtın takip edilmesi son derece önemlidir. Bu amaçla transvajinal ultrason kullanılır. Foliküllerin gelişimi takip edilir ve yeterli büyüklüğe ulaştığından ovulasyona yönelik tedavi süreci başlar.

2. Adım

Kullanılan ilaçlarla birlikte folikül gelişmeye başlar. Bu sürecin takibi açısından ultrason ve kan testleri önemlidir. Serum estradiol ve idrar LH seviyeleri takip edilir. Bir folikülün 16 mm çapı geçmesi yeterli olgunluğa ulaştığını ifade eder. Folikülün yeterli gelişimi göstermesinin ardından çatlatma uyarısı gerçekleştirilir. Yumurta çatlatma iğnesi olarak da bilinen HCG enjeksiyonu sonrası 36 saat içerisinde yumurta folikülden ayrılır. Bu süreçte diğer bir önemli nokta ise sperm varlığının sağlanmasıdır. Bu amaçla düzenli cinsel ilişki veya rahim içi sperm enjeksiyon yöntemleri kullanılabilir.

3. Adım

Gebelik oluşumu yalnızca yumurtanın spermle buluşmasından ibaret değildir. Döllenmiş yumurtanın anne rahmine düzgün şekilde tutunması ve gelişimini sürdürmesi gerekmektedir. Anneyi gebeliğe hazırlayan değişikliklerin birçoğu hormonal etkiler ile sağlanmaktadır. Bu nedenle döllenme sonrası gerekli hormonal takviyelerin de gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Yumurta Çatlatma Tedavisi Yan Etkileri Nelerdir?

Yumurta çatlaması için ilaçlar çeşitli hormonal dengelerde değişikliklere yol açar. İlaçların vücut üzerindeki istenmeyen etkileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. 

Yumurta çatlatma tedavisinin sık karşılaşılan yan etkileri şu şekildedir:

• Şişkinlik
• Mide bulantısı
• Baş ağrısı
• Nefes darlığı
• Kilo artışı
• Pelvis ağrısı
• Bulanık görme

Hafif yan etkilerin genellikle kendiliğinden düzelmesi beklenir. Ancak şiddetli ve sürekli bir hal alan yan etkiler tedavinin aksamasına sebep olabilir.

Yumurta Çatlaması Riskleri Nelerdir?

Yumurta çatlamasına bağlı riskler yan etkilerden farklı olarak istenilen sonuca ulaşmaya engel olan durumlardır. Birçok yan etki söz konusu olsa da tedavi başarılı şekilde devam ettirilebilir. Ancak söz konusu riskler tedavinin başarsızlığı ile ilişkilidir. 

Yumurta olgunlaştırma ve çatlatma amacıyla uygulanan tedavi programının olası riskleri şu şekildedir:

• Yumurtalık Hiperstimülasyon Sendromu (OHSS): Yumurtalıkların uygulanan ilaçlara aşırı tepki göstermesi sonu birden fazla yumurtanın hızlı şekilde gelişim göstermesi durumudur. Nadir görülür ve kolay atlatılır. Ağrı, şişkinlik gibi belirtilere sebep olabilir. Yumurtalıkların aşırı uyarımını önlemek amacıyla günümüzde ultrason ve diğer laboratuvar tetkikleri yaygın olarak kullanılır. Olası aşırı uyarım durumlarında ilaç dozları tekrar ayarlanabilir veya kullanımı tamamen kesilebilir.
• Çoğul Gebelik: Yumurta çatlatma tedavisinin en yaygın risklerinden biridir. Birçok insan açısından ilk bakışta olumsuz bir durum olarak görülmese de çoğul gebeliklerde gebeliğin sürdürülmesi zorlaşmakta, başarı oranı düşmektedir. Yumurtalık uyarımı ile birden çok yumurtanın olgunlaşması ve sonrasında döllenmesi ikiz ve üçüz bebeklerin dünyaya gelme sıklığını artırmaktadır.

Yumurta Çatlatma Tedavisi Kimlere Uygulanmaz?

Yumurta çatlatma tedavisi tek başına kısırlığın çözümü değildir. Çocuk sahibi olamayan çiftlerde sorun farklı sebeplere bağlı ortaya çıkabilir. Yumurta çatlatma tedavisi normal fizyolojik fonksiyonları sağlam kadınlarda yumurta gelişimini ve serbest bırakılmasını desteklemek amacıyla kullanılabilir. Erkeğe bağlı kısırlık sebeplerinde, doğumdan veya sonradan rahim, tüp veya yumurtalık yokluğunda yumurta çatlatma tedavisi uygulanmaz.

Yumurta Çatlatma Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

Normal şartlarda adet görmeyen veya düzensiz adet gören kadınlarda hormonal takviyeler döngünün düzene girmesi sağlar. Buna ek olarak çeşitli yöntemler kullanılarak yumurta ve sperm birleşimi desteklenebilir. Ancak hormonal denge tüm gebelik boyunca hayati öneme sahiptir. Bu sebepten dolayı gebelik süresince doktor kontrolleri ihmal edilmemelidir. Görülen yan etkiler doktora bildirilmelidir.