Yılan sokmaları, özellikle kırsal alanlarda yaşayanlar için ciddi bir acil durumdur. Zehirli türlerin ısırıklarında erken müdahale hayat kurtarıcı olabilir. İşte yılan sokması durumunda bilinmesi gereken kritik bilgiler:
Türkiye’deki Zehirli Yılan Türleri
Ülkemizde en tehlikeli türler arasında engerek yılanları (Vipera spp.) başı çeker. Koca engerek, boynuzlu engerek ve baran engereği gibi türlerin ısırıklarında; nörotoksik, hemolitik ve kardiyotoksik etkiler görülebilir. Zehirsiz su yılanları ise genellikle ciddi tehlike oluşturmaz.
Zehirli ve Zehirsiz Isırık Belirtileri
- Zehirsiz yılanlarda: Hafif ağrı, diş izleri, sınırlı şişlik.
- Zehirli yılanlarda:
- Isırık bölgesinde şiddetli yanma ve 10 cm’den büyük şişlik
- Bulantı-kusma, baş dönmesi
- Görme bozukluğu veya çift görme
- Kanama bozuklukları (diş eti kanaması, idrarda kan)
- Solunum güçlüğü ve tansiyon düşüklüğü
Acil Müdahale Adımları
- Sakin Kal: Panik kalp atışını hızlandırarak zehir yayılımını artırır.
- Hareketi Sınırla: Isırılan uzvu kalp seviyesinin altında tut.
- Takıları Çıkar: Şişme öncesinde yüzük, bilezik gibi eşyalar çıkarılmalı.
- Temizle: Sabunlu suyla yara 30 saniye yıkanmalı.
- Sabitle: Eklem bölgelerini hareketsiz hale getir.
Kesinlikle Yapılmaması Gerekenler
- Turnike uygulamak
- Yarayı emmeye çalışmak
- Buz veya soğuk kompres yapmak
- Kafein/alkol almak
- Yılanı yakalamaya çalışmak
Hastane Tedavi Protokolü
- Antivenom (Panzehir): Polivalan engerek antivenomu 4-6 saat içinde uygulanır.
- Tetanoz Profilaksisi: Td aşısı veya tetanoz immünglobulini.
- Destek Tedavisi: Sıvı resüsitasyonu, ağrı kesiciler.
- Laboratuvar Takibi: PTZ, aPTT, fibrinojen düzeyleri.
- Komplikasyon Yönetimi: Böbrek yetmezliği durumunda diyaliz.
Korunma Stratejileri
- Çalılık alanlarda uzun bot giy
- Taş kaldırırken eldiven kullan
- Kamp alanlarında çadır kapılarını kapalı tut
- Yılan gördüğünde yavaşça uzaklaş (saldırma oranı %5’ten az)
Riskli Gruplar ve Prognoz
Çocuklar, yaşlılar ve kalp hastalarında ölüm riski yüksektir. Tedavi edilmeyen engerek ısırıklarında ölüm oranı %4-15 arasındadır. Geç müdahale durumunda ampütasyon veya kronik böbrek yetmezliği gelişebilir.
Doğru Başvuru Noktaları
Zehir danışma merkezi (114 ULUSAL ZEHİR MERKEZİ) ile iletişime geçilmeli. Acil servise ulaşana kadar hasta asla yalnız bırakılmamalı.
