Yemek borusu kanseri, yutma güçlüğü ve kilo kaybı gibi belirtilerle kendini gösteren ciddi bir onkolojik hastalıktır. Özofagus adı verilen yemek borusunun iç yüzeyindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu ortaya çıkar. Erken teşhis edilmediğinde yaşamı tehdit eden bu kanser türü, dünya genelinde en yaygın 8. kanser türüdür.
Yemek Borusu Kanserinin Türleri
İki ana alt tip bulunur. Skuamöz hücreli karsinom, yemek borusunun üst ve orta kısımlarında başlar. Sigara ve alkol tüketimiyle doğrudan ilişkilidir. Adenokarsinom ise genellikle alt bölümde gelişir ve uzun süreli reflü sonucu oluşan Barrett özofagusu zemininde ortaya çıkar. Her iki tür de agresif seyirli olup lenf nodlarına hızla yayılabilir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
En önemli risk faktörleri arasında tütün ürünleri kullanımı ve aşırı alkol tüketimi yer alır. Kronik asit reflüsü, obezite ve sıcak içeceklerin düzenli tüketimi mukozal hasara neden olur. Diyetle ilgili olarak, turşu gibi nitrat içeren fermente gıdaların fazla tüketimi de riski artırır. Nadir görülen genetik geçişli sendromlar (Tylozis gibi) ve HPV enfeksiyonu da predispozan faktörlerdir.
Belirtiler ve İlerleme Süreci
Hastalık sinsi başlangıçlıdır. İlk dönemde hafif yutma güçlüğü ve göğüs arkasında yanma hissi görülür. İlerleyen evrelerde katı gıdaları yutamama, istemsiz kilo kaybı ve kanlı kusma ortaya çıkar. Ses kısıklığı (rekürren sinir tutulumu) ve kronik öksürük (trakea invazyonu) ileri evre belirtileridir. Boyun veya supraklaviküler lenf nodu büyümesi metastaz işareti olabilir.
Tanı Yöntemleri
Üst endoskopi altın standart tanı aracıdır. Şüpheli lezyonlardan biyopsi alınır. Endoskopik ultrason, tümör derinliğini ve lenf nodu tutulumunu değerlendirir. Evreleme için PET-BT tüm vücut taraması ve toraks/abdominal BT kullanılır. Laparoskopi ise peritoneal yayılım şüphesinde tercih edilir.
Tedavi Yaklaşımları
Evreye göre kişiselleştirilmiş tedavi planlanır. Erken evre tümörlerde endoskopik submukozal diseksiyon (ESD) ile minimal invaziv tedavi mümkündür. Lokal ileri evrelerde neoadjuvan kemoradyoterapi sonrası cerrahi uygulanır. Cerrahi tekniklerden transtorasik özofajektomi (Ivor Lewis) en sık tercih edilen yöntemdir. Metastatik hastalıkta immünoterapi (Pembrolizumab) ve hedefe yönelik tedaviler (EGFR inhibitörleri) kullanılır.
Yaşam Tarzı ve Korunma
Risk azaltmada sigara ve alkolden uzak durmak esastır. Reflüyü kontrol altına almak için yatak başını yükseltmek ve yemekten sonra 3 saat yatmamak önerilir. Diyette işlenmiş et ürünlerini sınırlamak, taze sebze-meyve tüketmek koruyucudur. Düzenli endoskopi takipleri, Barrett özofagusu olanlarda kanser gelişimini önlemede kritiktir.
Prognoz ve Takip
Erken evrede 5 yıllık sağkalım %45-50 iken, metastatik hastalıkta bu oran %5’e düşer. Cerrahi sonrası ilk 2 yıl 3 ayda bir endoskopi ve BT ile takip yapılır. Beslenme desteği (PEG tüpü) ve fizik tedavi, ameliyat sonrası yaşam kalitesini artırmada önemli rol oynar. Palyatif bakımda stent yerleştirilmesi yutma fonksiyonunu düzeltir.
