Yaşlılık hastalıkları, 65 yaş üstü bireylerde görülen ve yaşlanmayla ilişkili fizyolojik değişimlerden kaynaklanan sağlık sorunlarıdır. Bu hastalıklar yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir ve multidisipliner yaklaşım gerektirir.
Sık Görülen Yaşlılık Hastalıkları
- Demans ve Alzheimer: Hafıza kaybı, yönelim bozukluğu ve günlük aktivitelerde zorlanma ile karakterizedir.
- Osteoporoz: Kemik yoğunluğunun azalması sonucu kırık riskinde artış.
- Kardiyovasküler Hastalıklar: Hipertansiyon, kalp yetmezliği ve koroner arter hastalıkları.
- Tip 2 Diyabet: İnsülin direnci ve pankreas fonksiyonlarının azalmasıyla ilişkilidir.
- Osteoartrit: Eklem kıkırdağının yıpranmasına bağlı ağrı ve hareket kısıtlılığı.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Yaşlılık hastalıklarında ortak belirtiler arasında yorgunluk, iştah kaybı, istemsiz kilo değişimleri ve fiziksel aktivitede azalma bulunur. Tanıda:
- Bütüncül Değerlendirme: Kapsamlı geriatrik değerlendirme (KGD) ile fiziksel, bilişsel ve fonksiyonel durum analizi.
- Görüntüleme: DEXA kemik yoğunluğu ölçümü, MR ile nörodejeneratif değişikliklerin tespiti.
- Laboratuvar: Açlık kan şekeri, HbA1c, lipid paneli ve vitamin düzeyleri (özellikle D vitamini).
Tedavi Yaklaşımları
-
Farmakolojik Tedaviler:
- Demans için kolinesteraz inhibitörleri (Donepezil).
- Osteoporozda bifosfonatlar ve kalsiyum takviyeleri.
- Hipertansiyon yönetiminde ACE inhibitörleri.
-
Non-Farmakolojik Müdahaleler:
- Fizik tedavi ve düzenli egzersiz (yürüyüş, su içi egzersizler).
- Bilişsel stimülasyon terapileri.
- Beslenme danışmanlığı (protein ve kalsiyum ağırlıklı diyet).
Korunma ve Yaşam Kalitesini Artırma
- Fiziksel Aktivite: Haftada 150 dakika orta şiddette egzersiz.
- Beslenme: Akdeniz diyeti modeli (zeytinyağı, balık, sebze).
- Düzenli Taramalar: Yıllık bilişsel testler ve kemik yoğunluğu ölçümleri.
- Sosyal Katılım: Grup aktiviteleri ve hobi edinme.
Geriatrik Acil Durumlar
- Düşmeler: Ev ortamında kaygan zeminlerin kaldırılması ve denge egzersizleri.
- Polifarmasi: 5’ten fazla ilaç kullanımında ilaç etkileşimlerinin düzenli kontrolü.
- Dehidratasyon: Günlük 1.5-2 litre sıvı tüketiminin takibi.
Aile ve Bakım Verenlere Öneriler
- Evde güvenlik önlemleri (banyo tutunma barları, kaymaz paspaslar).
- İlaç takibi için hap kutuları ve hatırlatıcı uygulamalar.
- Haftalık sosyal etkinlik planlaması.
Sağlık Sisteminde Geriatri
Türkiye’de 40+ geriatri merkezinde sunulan hizmetler:
- Mobil sağlık ekipleri ile evde takip.
- Palyatif bakım üniteleri.
- Üniversite hastanelerinde demans poliklinikleri.
