Yalnızlık Korkusu

Yalnızlık Korkusu Nedir? 

Yalnızlık korkusu ya da bilinen diğer adı ile monofobi, kişinin yalnız kalmaktan korkmasına ve yaşamı boyunca insanlara bağlı bir şekilde düşünmesine neden olan bir fobi türüdür. Bu fobiye sahip olan kişilerde en çok karşılaşılan durum bireyin ben merkezci bir yapıya sahip olması ve diğer insanlar tarafından fark edilmeme korkusuna sahip olmalarıdır. 

Yalnızlık korkusu farklı isimler kullanılarak da tanımlanabilen bir korku türüdür. Bu psikolojik rahatsızlığın otofobi, eremofobi, izolofobi ve monofobi gibi isimleri olsa da yaygın olarak yalnızlık korkusu ve monofobi ismi kullanılmaktadır. Monofobi latincede mono-tek fobi-korku anlamına gelen kelimelerden meydana gelmektedir ve yalnızlık korkusunun yerine kullanılmaktadır. 

Yalnızlık korkusu ya da bilinen diğer adı ile monofobi, anksiyete bozukluğunun bir türü olan fobiler başlığında izlenen ve yaygın olarak görülen bir fobi/korku türüdür. Bu rahatsızlık yalnızca kişi yalnızken değil, yalnız kalacağını düşündüğü ya da öğrendiği an bile ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır. Bu da rahatsızlığın şekil itibariyle anksiyete bozuklukları ile büyük ölçüde benzerlik göstermesine neden olmaktadır. 

Yalnızlık korkusu pek çok yalnızlık hissetmek ile karıştırılan bir durum olsa da iki durum birbirinden büyük ölçüde farklılık göstermektedir. Birey yeterli iletişim yeteneğine sahip olmadığı durumlarda kendini yalnız hissedebilmektedir. Fakat yalnızlık korkusunda kişi gerçekten bir çevreye sahip olsa dahi bu psikiyatrik rahatsızlığın nedeniyle yalnız kalmaktan korku duymaktadır. 

Yalnızlık korkusu psikiyatrik hastalıklardan olan anksiyete bozukluğu altında incelenen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık ciddi sağlık sorunlarına (fizyolojik) neden olabilecek bir rahatsızlık değildir. Fakat bireyleri ruhsal açıdan olumsuz etkiledikleri için mutlaka tedavi edilmesi gereken ve kontrol altında tutulması gereken bir rahatsızlıktır. Kontrol altına alınmayan yalnızlık korkusu vakalarında kişiler diğer insanlardan uzaklaşabilir, kendilerini soyutlayabilir ve diğer psikiyatrik rahatsızlıklar ile (depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk vs.) karşı karşıya kalabilir. 

Yalnızlık Korkusu Belirtileri Nelerdir? 

Anksiyete bozuklukları her ne kadar psikolojik bir rahatsızlık olsa da psikolojik belirtilerin yanı sıra kişide fizyolojik belirtiler de ortaya çıkabilmektedir. Yalnızlık korkusu da bir tür anksiyete bozukluğu olduğu için belirtiler psikolojik ve fizyolojik belirtiler olmak üzere iki grupta incelenmektedir. 

Yalnızlık Korkusunun Psikolojik Belirtileri 

Yalnızlık korkusunda ortaya çıkan psikolojik belirtiler genellikle kişi yalnızken ortaya çıkmaktadır. Yalnızlık korkusuna sahip olan bireyler yalnız kaldıklarında şu belirtiler ortaya çıkabilir; 

• Kendini güvensiz hissetme
• Evinin soyulacağı düşüncesine kapılma
• Başına olumsuz bir durumun geleceğini hissetme
• Bayılma hissi
• Ani gelen ölüm korkuları
• Düşünme güçlüğü
• Hep yalnız kalacakmış gibi hissetme
• Çevresindeki insanları kaybetme korkusu
• İlişki kurduğu bireylere aşırı bağlanma
• En kısa süreli yalnızlıkta dahi yanında birisinin olmasını isteme
• Yanındaki arkadaşlarının yanından uzaklaşmasının istememe gibi psikolojik belirtiler yalnızlık korkusunda yaygın bir şekilde görülmektedir. 

Yalnızlık Korkusunun Fizyolojik Belirtileri 

Yalnızlık korkusu psikiyatrik bir problemdir. Ancak kişiler özellikle yalnız kaldığı anlarda panik yaşadıkları için vücudun hormon mekanizması devreye girerek çeşitli fizyolojik belirtiler meydana gelebilmektedir. Yalnızlık korkusunda meydana gelen fizyolojik belirtiler şu şekilde sıralanabilir; 

• Çarpıntı hissi
• Nefes almada güçlük
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Hızlı soluk alıp verme
• Kalp atım hızında artış
• Titreme
• Ter salgılamada artış
• Bayılacakmış gibi hissetme yalnızlık korkusunun fizyolojik belirtilerindendir. 

Yalnızlık Korkusu Nedenleri Nelerdir? 

Yalnızlık korkusu fobi rahatsızlıkları içerisinde yer alan bir rahatsızlık olduğu için kişide uzun süredir devam eden bir durum olması gerekmektedir. Eğer yalnızlık duygusu kapalı bir ortamda tek başına kalındığında, kaybolduğunda ya da yalnızca birkaç defa ortaya çıktığında yalnızlık korkusu olarak bahsedilemez. Bir kişide yalnızlık korkusundan bahsedebilmek için altta yatan bir nedenin olması ve uzun süredir devam eden bir durum olması gerekmektedir.  

Yalnızlık korkusuna neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir; 

• Küçük yaşlarda yaşanan duygusal travmalar
• Şiddet ve istismara maruz kalma
• Ebeveynlerin ayrı yaşaması
• Küçük yaşlarda aileden uzak kalmak
• Diğer fobiler (kapalı ortam korkusu, kalabalık korkusu, açık alan korkusu vs.)
• Kişilik bozukluğu
• Hayatın belirli bir döneminde yalnız kalmak, arkadaş edinememek
• Özgüven eksikliği
• İhanete uğramak
• Sevilen bir kişinin kaybedilmesi gibi nedenler yalnızlık korkusuna neden olabilen etkenler arasında yer almaktadır. 

Yalnızlık Korkusu Teşhisi  

Anksiyete bozukluğu başlığı altında yer alan pek çok rahatsızlık genellikle ortaya çıkardığı fizyolojik belirtiler ile kendini göstermektedir. Bu durumda kişiler kendilerinde ortaya çıkan belirtileri herhangi bir hastalığa bağlı olarak ortaya çıktığını düşünür ve sık sık acile, ilgili polikliniğe başvuru yaparlar. Ancak asla kendilerinde ruhsal bir rahatsızlığın olduğunu düşünmezler. Bu noktada ilk müdahaleyi yapan hekimlerin hastaları iyi bir şekilde değerlendirmesi gerekmektedir. Yalnızlık korkusunun fizyolojik belirtileri ile (çarpıntı, terleme, solunum güçlüğü vs.) hastaneye başvuran kişilerin bir hastalığı olmadığı ortaya çıktığında muayene yapan doktorlar tarafından kesin teşhis için psikiyatri kliniğine yönlendirilmeleri gerekmektedir. 

Yalnızlık korkusu rahatsızlığının teşhisinde en çok etkili olan yöntem diğer psikiyatrik rahatsızlıklarda da olduğu gibi anamnezdir. Hasta/hastalık öyküsü anlamına gelen anamnez sayesinde doktorlar ve psikologlar kişilerin neler hissettiğini, hangi davranışların ortaya çıktığı, hangi duyguların hissedildiği, korkunun hangi anlarda ortaya çıktığını ve hangi belirtilerin görüldüğünü sorarlar. Bu sayede toplanan bilgiler yalnızlık korkusunun teşhisi için yeterli olmaktadır. 

Yalnızlık Korkusu Tedavisi 

Anksiyete bozukluğu grubunda yer alan rahatsızlıkların tedavisinde genellikle psikoterapi (bilişsel davranışçı terapi vs.) ve ilaç tedavisi yöntemlerine başvurulmaktadır. Fakat fobiye neden olan rahatsızlıklarda ek olarak maruz kalma tedavisine de başvurulabilmektedir.  

Yalnızlık korkusunda kullanılan tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir; 

1. Bilişsel Davranışçı Terapi: Bu tedavi yöntemi rahatsızlığı yaşayan bireyin güncel ruh sağlığını değiştirerek daha iyi hale getirmesini sağlayan bir terapi yöntemidir. Terapiyi veren uzman kişide meydana gelen olumsuz düşünceleri, davranışları ve diğer olumsuzlukları değiştirmek için konuşmalar yapar. Anksiyete bozukluğu çatısında yer alan yalnızlık korkusunda da terapiyi veren uzman kişinin hangi durumlarda bu fobinin ortaya çıktığı, hangi etkilerinin olduğu ve nasıl baş edilebileceği hakkında konuşmalar yaparak rahatsızlığın ortadan kalkmasını sağlar.
2. Maruz Kalma Terapisi: Maruz kalma terapisi özellikle fobi/korkuya bağlı rahatsızlıklardan yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Maruz kalma terapisinde kişinin korku duyduğu şeye yavaş yavaş maruz kalması sağlanarak fobiyi yenmesi sağlanır. Yalnızlık korkusu problemini yaşayan kişilerde de bu terapi ile kişiler sürekli yalnız kalmaları sağlanır ve zamanla yalnızlığa karşı tolere gücünün arttırılması sağlanır. Bu da yalnızlık korkusu ile baş edilmesine olanak sağlar.
3. İlaç Tedavisi: İlaç tedavileri anksiyete bozukluğunda rahatsızlığı kökten çözmeye işe yaramamaktadır. Genellikle ilaçlar verilen terapinin etkisini artırmaya yönelik ve ortaya çıkan belirtilerin şiddetini arttırmaya yönelik ilaçlardır. Yalnızlık korkusunda da artmış adrenalin salgısının etkisini azaltmaya yönelik beta blokerler ve aşırı anksiyetenin etkisini azaltacak benzodiazepinler kullanılmaktadır. 

Yalnızlık Korkusu Tedavi Edilmezse 

Yalnızlık korkusu her ne kadar fizyolojik ve psikolojik belirtileri ile ciddi bir rahatsızlık olsa da ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir sağlık sorunu değildir. Ancak buna rağmen rahatsızlığın meydana getirdiği özellikle psikolojik belirtiler kişinin yaşam kalitesini oldukça olumsuz bir şekilde etkilemektedir. 

Yalnızlık korkusuna sahip olan bireylerin başka insanlara aşırı bağlılık duyması, yoğun kaygı yaşamaları, geleceğe yönelik gerçekleşmesi imkansız şeyleri düşünmeleri ve ortaya çıkan fizyolojik belirtiler (nefes darlığı, çarpıntı vs.) bireylerin yaşamlarını oldukça olumsuz bir şekilde etkilemektedir. Bu kişiler tedavi edilmediğinde rahatsızlığın etkileri daha da şiddetlenebileceği için kişiler başka ruhsal rahatsızlıklara yakalanabilir ve hatta intihara dahi başvurabilmektedirler. 

Yalnızlık Korkusuna Ne İyi Gelir? 

Yalnızlık korkusuna en iyi gelen şey kişinin mevcut rahatsızlığını kabullenmesi ve tedaviyi kabul etmesidir. Bu süreç birçok kişi için zorlu geçse de kişi durumu kabullenerek güven duyduğu bir uzmandan tedavi alarak yalnızlık korkusunu zamanla yenebilmektedir. Bunun yanı sıra anksiyete yükünü azaltmak amacıyla çeşitli etkinlikler, sporsal aktiviteler, ek uğraşlar, kendindeki olumlu yönlerini düşünme, kendini iyi hissettirecek şeyler yapma vs. de yalnızlık korkusuna iyi gelen şeyler arasındadır. 

Yalnızlık Korkusuna Ne İyi Gelmez?

Yalnızlık korkusunu tetikleyen ve şiddetini arttıran en önemli neden kişinin düşünceleridir. Anksiyete bozukluğu grubunda yer alan hastalıkların birçoğu kişinin geleceğe yönelik olumsuz düşünceleri ile şiddetlenmekte ve tedaviye ihtiyaç duyulmasına neden olmaktadır. Bundan dolayı yalnızlık korkusunda kişilerin yalnızlığı düşünmemeleri gerekmektedir. 

Yalnızlık Korkusu İlaçları 

Yalnızlık korkusu psikiyatri kökenli bir rahatsızlık olduğu için tedavi genellikle terapi üzerine kurulmuştur ve bu rahatsızlığı tamamen iyileştirebilen bir ilaç bulunmamaktadır. Ancak bu rağmen terapinin etkisini arttırmak için ve ortaya çıkan fizyolojik belirtilerin şiddetini hafifletmek için çeşitli ilaçlar kullanılmaktadır. Bu amaçla en çok beta blokerler ve benzodiazepinler kullanılmaktadır.

Yalnızlık Korkusu için Hangi Doktora Gidilir?

Yalnızlık korkusu psikoloji hastalıklarından olan anksiyetenin bir türüdür. Bundan dolayı hastalığın teşhisi ve tedavisi için kişinin uzman bir Ruh Sağlığı ve Hastalıkları doktoruna ya da bir psikoloğa görünmesi gerekmektedir. Bu uzmanlar hastaların kesin teşhisini koyabilir ve tedavi planlamasını yapabilir. 

Bir kişide yalnızlık korkusundan bahsedebilmek için kişide uzun zamandır devam eden bir yalnız kalma korkusu ve bunun ortaya çıkardığı fizyolojik ve psikolojik belirtilerin meydana gelmesi gerekmektedir. Eğer bir kişide yalnızlık korkusu uzun zamandan beri devam ediyorsa ve bu belirtilen belirtiler ortaya çıkıyorsa kişinin en kısa zamanda doktora ya da psikoloğa gitmesi gerekmektedir.