Yağlı dışkı (steatore), dışkıda aşırı yağ bulunması durumudur. Bu sorun, vücudun yağları düzgün şekilde sindiremediğini veya ememediğinin önemli bir göstergesidir. Dışkı genellikle soluk renkli, kötü kokulu ve tuvalet suyunun yüzeyinde yağ damlacıkları bırakacak kadar yapışkandır. İşte bu durumun nedenleri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri:
Yağlı Dışkının Temel Nedenleri
Yağlı dışkı, sindirim sistemindeki yağ metabolizmasını bozan çeşitli hastalıklardan kaynaklanabilir:
- Pankreas Yetmezliği: Kronik pankreatit, kistik fibrozis veya pankreas kanserinde pankreatik enzimlerin eksikliği.
- Safra Sistemi Sorunları: Safra taşları, siroz veya safra yolu tıkanıklıkları yağ sindirimini engeller.
- İnce Bağırsak Hastalıkları: Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı veya bakteriyel aşırı çoğalma sendromu.
- Diğer Faktörler: Obezite cerrahisi sonrası, bazı ilaçlar (orlistat) veya parazit enfeksiyonları (giardiyaz).
Belirtiler ve Eşlik Eden Şikayetler
- Dışkıda yağ damlacıkları veya yağlı görünüm
- Kronik ishal ve karında şişkinlik hissi
- Açıklanamayan kilo kaybı ve halsizlik
- Yağda eriyen vitamin eksiklikleri (A, D, E, K) nedeniyle kemik ağrısı veya gece körlüğü
- Dışkının tuvalet taşını zor temizlenir şekilde yapışması
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
- Dışkı Analizi: 72 saatlik dışkı toplanarak yağ miktarı ölçülür (normal: günde <7 gr).
- Kan Testleri: Pankreas enzimleri (lipaz, amilaz), karaciğer fonksiyon testleri ve vitamin seviyeleri.
- Görüntüleme: Karın ultrasonu veya MRCP ile safra yolları ve pankreas incelenir.
- Endoskopi: Üst endoskopi ile ince bağırsak biyopsisi (çölyak tanısı için).
Tedavi Yaklaşımları
- Pankreas Yetmezliği: Yemeklerle birlikte pankreatik enzim takviyeleri (pankreatin).
- Safra Tıkanıklığı: ERCP ile taş çıkarılması veya stent yerleştirilmesi.
- Çölyak Hastalığı: Ömür boyu glutensiz diyet.
- Bakteriyel Aşırı Çoğalma: Rifaksimin gibi antibiyotiklerle tedavi.
Diyet ve Yaşam Tarzı Önerileri
- Doymuş yağlar yerine MCT (orta zincirli trigliserit) yağları tercih edin.
- Yağda eriyen vitamin takviyeleri (D3, K2) alın.
- Küçük porsiyonlar halinde sık öğünler tüketin.
Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?
- Dışkıda kan görülmesi veya şiddetli karın ağrısı
- Hızlı kilo kaybı (ayda >5 kg)
- Sarılık veya idrar renginin koyulaşması
Önleme Stratejileri
- Alkol tüketimini sınırlandırın.
- Kronik pankreatitte sigarayı bırakın.
- Çölyak şüphesinde glutensiz diyete erken başlayın.
Yağlı dışkı ihmal edilmemesi gereken bir sindirim sorunudur. Uzun süreli şikayetlerde gastroenteroloji uzmanına başvurarak altta yatan nedenin teşhis edilmesi hayati önem taşır.
