Yağ bezesi (lipom), cilt altında yumuşak, hareketli ve genellikle ağrısız kitleler olarak ortaya çıkan iyi huylu yağ dokusu tümörleridir. Yetişkinlerde sık görülen bu oluşumlar, çoğunlukla zararsız olsa da büyüklükleri veya konumları nedeniyle rahatsızlık verebilir. İşte yağ bezelerine dair kapsamlı bilgiler:

Yağ Bezesi Nedir?
Lipomlar, adiposit adı verilen yağ hücrelerinin kontrollü çoğalması sonucu oluşur. Genellikle 1-3 cm çapında, lastik kıvamında ve cilt altında yuvarlanabilen yapılardır. En sık sırt, boyun, kollar ve uyluk bölgesinde görülür. Çocuklarda nadirdir; 40-60 yaş aralığında daha yaygın izlenir.

Belirtiler ve Tanı Kriterleri

• Fiziksel Özellikler: Cilt renginde değişiklik olmadan, yumuşak, oval veya yuvarlak kitleler.
• Ağrı Durumu: Genellikle ağrısızdır; ancak sinirlere baskı yaparsa karıncalanma veya uyuşukluk hissedilebilir.
• Büyüme Hızı: Yavaş büyür (yılda birkaç mm). Ani büyüme kanser şüphesi doğurur.
• Tanı Yöntemleri: Fizik muayene ile %90 tanı konur. Şüpheli durumlarda ultrason veya MR görüntüleme kullanılır.

Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık önemli rol oynar. Ailesinde lipom öyküsü olanlarda görülme sıklığı 4 kat artar. Diğer risk faktörleri:

• Obezite: Yağ dokusu artışı lipom oluşumunu tetikleyebilir.
• Travmalar: Darbe alan bölgelerde yağ hücrelerinin anormal çoğalması.
• Hastalıklar: Gardner sendromu veya Madelung hastalığı gibi nadir durumlarla ilişkili olabilir.

Tedavi Seçenekleri
1. Cerrahi Olmayan Yöntemler:

• Liposuction: Büyük lipomlarda ince iğneyle yağın emilmesi.
• Steroid Enjeksiyonu: Kortizonla küçültme denemesi (etkinliği sınırlıdır).
  2. Cerrahi Müdahale:
• Lokal anestezi altında 15-30 dakikalık basit eksizyon.
• 3 cm’den büyük lipomlarda dren konulması.
• İyileşme Süresi: Dikişler 7-10 günde alınır; iz kalma riski düşüktür.

Hangi Durumlarda Tedavi Gerekir?

• Kitle 5 cm’yi aştığında,
• Sinir/vasküler yapılara baskı yapıyorsa,
• Kozmetik kaygılar varsa,
• Ağrı veya enfeksiyon geliştiğinde.

Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Lipomların kansere dönüşümü (liposarkom) son derece nadirdir (<%1). Ancak şu durumlarda acil müdahale gerekir:

• Ani kızarıklık, sıcaklık artışı veya akıntı (enfeksiyon belirtisi),
• Sertleşme ve yapışıklık hissi,
• 6 ayda 2 kat büyüme.

Korunma ve Takip
Önlenmesi mümkün olmasa da düzenli kontrol önemlidir:

• Yılda bir ultrason ile büyüme hızı izlenmeli,
• Vücutta yeni kitle fark edilirse dermatoloji veya genel cerrahi uzmanına başvurulmalı.

Sık Sorulan Sorular

• Lipomla kist arasındaki fark: Kistler içi sıvı dolu, lipomlar yağ dokuludur.
• Tedaviden sonra tekrarlar mı? %1-2 vakada nüks görülebilir.
• Beslenme etkili mi? Bilimsel kanıt yoktur; ancak sağlıklı kiloyu korumak önerilir.