VSD

Ventriküler Septal Defekt (VSD) Nedir?

Ventriküler septal defekt (VSD) doğumla beraber görülen kalbin yaygın kusurlarından biridir. Ventrikül adı verilen kalbin alt odacıkları birbirinden septum denilen bir duvarla ayrılır. Sağ alt odacık kirli yani oksijenden fakir kan içerir. Sol alt odacık ise akciğerde temizlenmiş oksijenden zengin kanı barındırır. Bu iki odacığı birbirinden ayıran septumda yani duvarda bir delik oluştuğu zaman buna ventriküler septal defekt denir. Bu hastalıkta kan, sol taraftaki basıncı yüksek temiz kan dolu odacıktan basıncı düşük kirli kan içeren odacığa karışmaya başlar. Böylelikle temiz kan sağ alt odacıkta kirli kanla karışıp akciğere tekrar pompalanır. Bu durum kalbin daha çok kan pompalanmasına neden olur.

Ventriküler septal defekt kliniği defektin yani deliğin boyutuna göre farklılık gösterir. Küçük delikler herhangi bir soruna neden olmayıp zamanla kendıliğinden kapanabilir. Orta ve büyük ventriküler septal defektlerin neden olabileceği komplikasyonları önlemek için yaşamın erken döneminde cerrahi yöntemlerle onarılması gerekebilir.

VSD Tipleri

4 temel ventriküler septal defekt tipi vardır:

• Perimembranöz VSD: Ventriküler duvarın üst kısmında kapaklara yakın yerde membranöz septum adı verilen bir kısmında oluşan defekt tipidir. Çoğu membranöz tip VSD kendiliğinden kapanmadığından en çok ameliyatla tedavi gerektiren tip bu olmaktadır.
• Musküler VSD: ventriküler septumun alt kas içeriği fazla kısmında bulunan açıklığın olduğu tiptir. Bu musküler tip VSDler çoğunlukla kendiliğinden kapanır ve ameliyata ihtiyaç duyulmaz. 
• Atriyoventriküler kanal tipi VSD/ inlet VSD: üst ve alt odacıkları birbirinden ayıran kapakçıklar olan mitral ve triküspit kapağın altında bulunur.
• Konal tip VSD/ Outlet Tip VSD: kanın akciğere pompalanırken geçtiği kapak olan pulmoner kapağın hemen altındaki septum kısmında oluşan defekt tipidir. En nadir görülen ventriküler septal defekt tipi budur.

VSD Belirtileri Nelerdir?

Ventrikül septumunda mevcut olan açıklığın büyüklüğü belirtilerin tipini, şiddetini ve ilk ortaya çıktığı yaşı etkilemektedir. Bu defektten kalbin sol odacığındaki temiz kan sağ odacığa kaçacağı için sağ odacık sürekli akciğere kan pompalamak zorunda kalacaktır. Açıklık ne kadar büyük olursa sağ odacığa kaçan kanın miktarı da o kadar artacaktır. Bu da belirtilerin şiddetlenmesi ile sonuçlanır. 

Belirtiler genellikle bebeklik döneminde ortaya çıksa da yetişkinliğe ulaşmış ve hala tanı almamış hastalar da bulunabilmektedir.  Aşağıda ventriküler septal defektin en yaygın görülen belirtileri bulunmaktadır:

• Yorgunluk
• Hızlı nefes alma
• Nefes darlığı 
• Terlemek
• Beslenmeye ilgisizlik veya beslenirken yorulma
• ötü beslenme, gelişememe

VSD ASD belirtileri gibi diğer kalp kusurları ile karışıklık gösterebilir. Doktor tarafından yapılan fizik muayenede stetoskop ile dinlenirken VSD üfürümü adı verilen kalbin oluşturduğu ek bir ses duyulabilir. Bazen VSDler doğumdan önce anne karnında takip edilen bebeklerin ultrason görüntülemesinde saptanabilir. 

VSD Nedenleri

Kalp gelişimi anne karnında ilk sekiz haftada meydana gelir. Önceleri içi boş tüp şeklinde olan kalp içinde zamanla odacıklar oluşmaya başlar. Bu odacıkları ayıran septumlar eğer tam anlamıyla gelişmezse odacıklar arasında defektler meydana gelir. 

Bazı doğuştan kalp kusurları, bir gende ya da kromozomda sorun ya da çevresel maruziyetler nedeniyle ortaya çıkabilir ancak genellikle kesin bir neden söylemek mümkün olmayabilir. Ventriküler Septal Defekt tek başına görülen bir kalp kusuru olabileceği gibi başka kalp kusurları ile birliktelik de gösterebilmektedir.

Kalbin alt odacıkları sağ ve sol olarak ikiye ayrılır. Sol odacık kanı vücudun çevre dokularına iletirken sağ odacığı kanı akciğere iletmekten sorumludur. Soldan sağa kan kaçağına neden olan bir defekt oluştuğunda ise çevre dokulara gitmesi gereken kanın bir kısmı sağ tarafa kaçacak ve çevre dokuya yeterli oksijenden zengin kan sunumu yapmak için kalp daha fazla pompalama yapmak zorunda kalacaktır.

İlerleyen yaşlarda hastalarda bir kalp krizinden sonra ya da bazı kalp ile ilgili prosedürleri takiben gelişen komplikasyon olarak da Ventriküler Septal Defekt oluşumu görülebilmektedir.

Eğer ailede daha önce ventriküler septal defekt tanısı almış bir bebek varsa bir sonraki bebekte de bu defektin görülme riski vardır. Down sendromlu bebekler bu kalp defekti açısından risk altındadır. Asya kökenli olma ve ailede doğumsal kalıtsal kalp hastalığı mevcudiyeti de ventriküler septal defekt için risk olmaktadır. 

VSD Teşhisi

Ventriküler septal defekt genellikle fizik muayenede doktor tarafından kalp seslerinin stetoskop ile dinlenmesi sonucu üfürüm duymasına neden olur. Doktor eğer kalpte bir murmur adı verilen hırıltılı ek ses duyarsa ya da kalp kusuru düşündürecek belirti ve bulgular fark ederse aşağıdakiler dahil birtakım tetkikler isteyecektir:

Ekokardiyogram: ses dalgaları kullanılarak kalbin görüntüsünün elde edildiği bir tetkiktir. Doktor bu tetkik ile olası VSD boyutları, yeri ve ciddiyeti hakkında bilgi edinebilir. Ayrıca varsa başka mevcut kalp probleminin varlığını da bu tetkikle saptayabilir.

Fetal Ekokardiyogram: anne karnındaki bebeğin kalbinin görüntüsünü elde etmede kullanılan görüntüleme tekniğidir. 

Elektrokardiyogram (EKG): göğüs ön duvarına takılan elektrotlar aracılığı ile kalbin elektriksel aktivitesini kaydedip kalp kusurlarını ve ritim bozukluklarını anlamada saptamada olur.

Göğüs Röntgeni: Göğüs röntgeni kalp ile akciğer boyutlarının kıyaslanıp kalpte varsa mevcut bir büyümeyi saptamada kullanılır. Akciğerde kalp kaynaklı sıvı varlığı da bu grafi ile tespit edilir. 

Kalp Kateterizasyonu: kasıktaki ya da koldaki bir damar içine yerleştirilmiş esnek, ince bir tüp yardımıyla kalbe ulaşılır. Kalpteki kapakları, odacıkları ve varsa mevcut kusurları yüksek detayla gösterir. 

Nabız oksimetresi: parmak ucuna küçük klips şeklide takılan aparat kanın oksijen seviyesini ölçer. 

VSD Tedavisi

Ventriküler septal defekti küçük doğan birçok bebeğin deliğinin kapanması için ameliyata ihtiyacı olmayacaktır. Doğumdan sonra doktorun tercihi bu bebeklerde genellikle gözlem ve açıklığın kendiliğinden kapanıp kapanmadığını görmek için beklerken belirtileri tedavi etmek olacaktır.

Orta veya Büyük bir septal defektin varlığında ise beklemek yerine cerrahi onarım tercih edilir ve genellikle yaşamın ilk yılında bu işlem yapılır. Eğer defekt küçük ancak kalp kapakçıklarında sorun oluşturma ihtimali varsa doktorlar bunu da cerrahi onarmayı tercih ederler. Kendiliğinden kapanmasını beklemezler.

VSD İlaçları

Diüretikler: Diüretikler idrar çıkışını artıran ilaçlardır. Böylece dolaşımda ve akciğerde fazla sıvı varsa bunu azaltmaya yardımcı olurlar. Bunun sonucunda kalbin pompalaması gereken kan miktarı azalır ve yükü hafifler. 

Beta Blokerler: Kalp atışını düzenli tutmak için kullanılan ilaçlardandır. Kalbin atış hızını azaltır ve yorulmasını önler. 

Digoksin: Kalp atışını yavaşlatmasının yanında kalp kasının kasılmasını da artırarak kalbe destek olur.

İlaç Dışı Prosedürler

İlaç dışı prosedürler cerrahi onarım, kateterizasyonla onarım ve hibrit prösedürünü içermektedir. VSD tedavisi esas olarak orta ve büyük defektlerde cerrahi kapama ile yapılır. Bu onarım işlemlerinden sonra, doktorunuz ventriküler septal defektin kapalı kalmasını sağlamak ve komplikasyon gelişimini kontrol etmek için düzenli tıbbi takip planlayacaktır. Kusurun büyüklüğüne veya varsa diğer sorunlara bağlı olarak doktorunuz, ne sıklıkla kontrole gelmeniz gerektiğini size söyleyecektir.

VSD Ameliyatı

Cerrahi onarım: Genellikle 1-2 yaşlarında çocuklara genel anestezi altında açık kalp ameliyatı ile yapılır. Doktor göğüs ön duvarında bir kesi oluşturur. Dikiş ya da özel bir yama ile alt odacıkları birbirinden ayıran duvarda bulunan açıklık kapatılır. Cerrahi kapama ventriküler septal defektin ilk sırada tercih edilen tekniğidir.

Kateter prosedürü: Görüntüleme amacıyla kullanılan kateterizasyon işleminde kullanılan özel bir yama ile açıklığın kapatılması işlemidir. İşlem sırasında, doktor kasıktaki bir damardan özel ince, esnek bir tüp yerleştirir ve bunu kalbin septumuna kadar ilerletir. Kateterin içinde katlanmış şemsiye benzeyen küçük bir aparat vardır. Kateter septuma ulaştığında, aparat kateterden dışarı itilir ve kalbin alt odacıkları arasındaki deliği tıkayacak şekilde konumlandırılır. Aparat yerine sabitlenir ve kateter vücuttan çekilir. 

Hibrit prosedürü: Bu prosedür cerrahi ve kateter prosedürlerinin bir kombinasyonu gibidir. Göğüs ön duvarına açılan kesi bu işlemde küçük olur ve bu keşiden bir kateter vasıtası ile açıklığın kapatılması sağlanır.

VSD Tedavi Edilmezse

Küçük bir defektin varlığında tedavisizlik herhangi bir sorun oluşturmayabilir. Orta veya büyük açıklıklar, hafif belirtilerden hayatı tehdit edebilecek çeşitli sorunlara neden olabilir. Tedavi bu nedenle birçok komplikasyonu önleyebilir. Önlenebilir olan bu komplikasyonlar:

Kalp yetmezliği: Orta veya büyük VSD mevcut olan bir kalpte, kalbin vücuda yeterince kan pompalamak için daha fazla çalışması gerekir. Bunun sonucunda kan ihtiyacına yanıt veremeyecek seviyeye gelen kalp, yetmezlik tablosunu oluşturur. 

Pulmoner hipertansiyon: VSD nedeniyle akciğerlere pompalanan kanın artışı, akciğer arterlerinde yüksek tansiyona neden olur. Buna pulmoner hipertansiyon denir. Bu durum akciğere kalıcı olarak zarar verebilir. Bu komplikasyon sonucu pulmoner arterde artan basınç kalbin sağ kısmında da basınç artırıp delikten kan akışının tersine dönmesine neden olabilir. (Eisenmenger sendromu).

Endokardit: kalbin iç duvarının ve kapakçıklarının enfeksiyonu olup nadir görülen bir komplikasyondur.

Diğer kalp sorunları: Bunlar anormal kalp ritimleri ve kapakçık problemlerini içermektedir.

VSD Nasıl Önlenir?

Ventriküler septal defekti olan bir bebeğe sahip olmak çoğu durumda önlenemez. Ancak sağlıklı bir hamilelik için annelerin elinden gelen her şeyi yapması bu defekt gelişiminin risklerini azaltabilir. Sağlıklı bir hamilelik süreci için aşağıdaki yazılanları dikkatle uygulayınız:

• Sağlığınız hakkında hamile kalmadan önce doktorunuzla konuşun ve sağlıklı bir hamilelik için doktorunuzun önerebileceği yaşam tarzı değişikliklerini öğrenin. Ayrıca, aldığınız ilaçlar hakkında doktoruna bilgi verdiğinizden emin olun.
• Dengeli beslenin. Folik asit vitamin takviyesi gereklidir. Ayrıca kafein içeren içeceklerin tüketimini sınırlayın.
• Düzenli egzersiz yapın. Size uygun bir egzersiz planı geliştirmek için doktorunuza danışın.
• Bebeklerin sağlığını tehlikeye atacak risklerden kaçının. Bunlar alkol, tütün ve yasa dışı uyuşturucular gibi zararlı maddeleri içerir.
• Enfeksiyonlardan korunun. Hamile kalmadan önce tüm aşıları yaptırdığınızdan emin olun. Bazı enfeksiyon türleri, anne karnında gelişmekte olan bir bebeğe zararlı olabilir.
• Diyabetiniz varsa kontrol altında tutun. Hamile kalmadan önce şekerinizin iyi kontrol edildiğinden emin olmak için mutlaka muayene olun.

Hamilelelik ve Ventriküler Septal Defekt (VSD)

Eğer onarılmış VSDli bir kalbe sahipseniz gebe kalmadan önce, güvenli bir şekilde gebelik süreci geçirip geçiremeyeceğinizi öğrenebilmek için kalp hastalıkları konusunda eğitim almış bir kardiyologtan mutlaka sizi muayene etmesini isteyiniz. Komplikasyon olmaksızın tamir edilmiş bir VSD gebelik için ek risk oluşturmaz. Bununla birlikte, onarılmamış VSD varlığı, ya da  kalp yetmezliği, pulmoner hipertansiyon, anormal kalp ritimleri veya diğer kalp kusurlarının geliştiği komplikasyonlar mevcutsa hem anne hem de bebek için gebelik yüksek risk oluşturur.

Ventriküler Septal Defekt (VSD) için Hangi Doktora Gidilir?

Bu hastalık temelde kalbi ilgilendiren bir sorundur. Eğer belirtilen şikayetler mevcut ise bir kardiyoloji ya da kalp ve damar cerrahisi polikliniğinden randevu oluşturulmalıdır. Eğer çocuk yaş grubu ise bu hastalık için pediatrinin yan dalında uzmanlaşmış olan bir pediatrik kardiyolog ile temasa geçilmelidir.

Bebeğiniz ya da çocuğunuz yemek yerken ya da oyun oynarken çabuk yoruluyorsa, kilo almakta zorlanıyor, hızlı nefes alıyor ya da nefes darlığı yaşıyorsa, yemek yerken, ağlarken nefessiz kaldığını fark ediyorsanız acilen bir pediatrik kardiyoloji polikliniğine başvuruda bulunun.

Eğer yetişkin bir hasta kendini fiziksel olarak zorlarken veya dinlenirken nefes darlığı bulunuyorsa, hızlı ya da düzensiz kalp atışını yani kalp çarpıntısını hissediyorsa, sürekli yorgun ve kırgın hissediyorsa mümkün olan en kısa zamanda bir kardiyologla görüşmelidir.