Vitiligo, ciltte melanosit hücrelerinin kaybı nedeniyle beyaz lekelerin oluştuğu kronik bir cilt hastalığıdır. Dünya nüfusunun yaklaşık %1-2’sini etkileyen bu durum, fiziksel görünümü değiştirdiği için psikolojik etkileri de beraberinde getirir. İşte vitiligo hakkında bilinmesi gereken kapsamlı bilgiler:

Vitiligo Nedir?
Melanin pigmenti üreten hücrelerin (melanositler) bağışıklık sistemi tarafından yok edilmesi sonucu gelişen bir otoimmün hastalıktır. Ciltte süt beyazı, keskin sınırlı lekeler şeklinde kendini gösterir. Saç, ağız içi ve gözler de etkilenebilir. Her yaşta ortaya çıkabilse de vakaların %50’si 20 yaş öncesinde başlar.

Nedenleri ve Risk Faktörleri
Tam nedeni bilinmemekle birlikte genetik, çevresel ve otoimmün faktörler rol oynar:

• Otoimmün Mekanizma: Bağışıklık sisteminin melanositlere saldırması.
• Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü olanlarda risk 6 kat artar.
• Tetikleyiciler: Güneş yanığı, stres veya kimyasal maruziyet.
• Eşlik Eden Hastalıklar: Tiroid bozuklukları, diyabet, pernisiyöz anemi.

Belirtiler ve Tipleri

• Non-Segmental (Yaygın) Vitiligo: En sık görülen tip. Simetrik lekeler el, yüz, dirsek gibi bölgelerde.
• Segmental Vitiligo: Tek taraflı, hızlı ilerleyen lekeler. Gençlerde yaygın.
• Mukozal/Kutanöz: Dudak, genital bölge veya göz çevresinde.
• Evrensel Vitiligo: Vücudun %80’inden fazlasının etkilenmesi.

Teşhis Yöntemleri

• Klinik Muayene: Lekelerin karakteristik görünümü.
• Wood Lambası: Ultraviyole ışık altında lekelerin belirginleşmesi.
• Deri Biyopsisi: Melanosit kaybının histopatolojik doğrulanması.
• Kan Testleri: Tiroid fonksiyon testleri ve ANA paneli.

Tedavi Seçenekleri

1. Topikal Tedaviler:
   • Kortikosteroid kremler (3-6 ay)
   • Kalsinörin inhibitörleri (Tacrolimus)
2. Fototerapi:
   • Dar bant UVB (Haftada 2-3 seans, 6-12 ay)
   • Excimer lazer (Lokal lekelerde)
3. Cerrahi Yöntemler:
   • Melanosit nakli (Stabil hastalıkta)
   • Mikropigmentasyon
4. Depigmentasyon:
   • Monobenzone ile kalan pigmentin silinmesi (Yaygın vakalarda)

Yeni Nesil Tedaviler

• JAK İnhibitörleri: Ruxolitinib krem (FDA onaylı), lekelerde %50+ repigmentasyon.
• Afamelanotid: Melanosit stimüle edici implant.
• Hücre Nakli: Laboratuvarda üretilen melanositlerin transferi.

Yaşam Kalitesini Artıran Öneriler

• Güneş Koruma: Yüksek SPF’li kremler (UV, lekeleri kızartabilir).
• Kozmetik Kamuflaj: Özel kapatıcılar ve bronzlaştırıcı ürünler.
• Beslenme: Antioksidan zengini gıdalar (C vitamini, bakır).
• Psikolojik Destek: Terapi ve destek grupları.

Doğal Yaklaşımlar (Kanıt Düzeyi Sınırlı)

• Ginkgo Biloba: Bağışıklık modülasyonu için günde 120 mg.
• Psoralen + Güneş: Kına otu özütü ile fototerapi.

Önemli Uyarılar

• Tedavi yanıtı 3-6 ay sonra değerlendirilir.
• Segmental tip daha iyi yanıt verir.
• Gebelikte fototerapi ve topikal steroidler kontrollü kullanılmalıdır.

Vitiligo, yaşam boyu süren bir durum olmasına rağmen doğru stratejilerle kontrol altına alınabilir. Dermatoloji uzmanı ile düzenli takip ve bireyselleştirilmiş tedavi planı başarı için kritiktir.